Bí Thư Tỉnh Ủy

Chi và Thanh chạy ra đón ông Kim.



Chi niềm nở:



- Tối qua bí thư tỉnh ủy gọi điện xuống báo có bác Sắc cùng đi, chúng tôi vui quá.



Ông Kim hỏi đùa:



- Thế nhỡ anh Sắc không đồng ý với cách làm ăn của các cậu, liệu các cậu có vui không?



- Bác Sắc cùng đi với bác Ẩn xuống Tam Bình mấy lần rồi nên chúng tôi đã biết bác ấy là con người thế nào.



- Trời còn có lúc nắng sớm chiều mưa thì con người cũng có khi tính tình lúc mưa lúc nắng thì sao?



Chi nói ngay:



- Nắng thì đội nón, mưa thì mặc áo mưa chứ lo gì ạ.



Ông Kim cười hỏi ông Sắc:



- Anh Sắc thấy bí thư huyện ủy Tam Bình đối đáp thế nào?



- Tôi đã nghe lời phát biểu của cô Chi trong lần hội nghị thảo luận thông qua Nghị quyết 68 rồi.



Khách ngồi vào ghế. Chi đi súc ấm pha nước. Ông Kim hỏi:



- Mấy hôm nay các cậu có đi xuống cơ sở không? Tình hình gặt hái đến đâu rồi?



Thanh đáp:



- Hôm qua em đi An Bình, trước đây ba hôm cô Chi xuống Gia Đạo. Nói chung các Hợp tác xã trong huyện gặt được khoảng ba mươi phần trăm rồi.



- Lúa má thế nào?



Chi vừa rót nước vừa trả lời:



- Đạt trên bốn tấn rưỡi một héc-ta là cái chắc.



- Toàn huyện?



Thanh đáp thay Chi:



- Có cái anh Bình Minh may ra được trên ba tấn rưỡi.



Ông Kim ngạc nhiên:



- Sao thế?



Thanh giải thích:



- Khuyết điểm chủ yếu của Hợp tác xã Bình Minh ở chỗ chưa xác định vấn đề mấu chốt của công tác ba khoán. Ban quản trị làm theo kinh nghiệm chủ quan, chung chung, đại khái rồi giao xuống cho đội sản xuất, không kiểm tra, không rút kinh nghiệm, để các đội làm mò mẫm nên có đội tuy đã tổ chức được khoán việc cho nhóm, cho lao động, cho hộ nhưng giữa vụ nhóm tan vỡ, kết quả cuối cùng phải tháo khoán ở đội vì định mức lao động không sát, kế hoạch ba khoán không chính xác, thù lao lao động không công bằng, tùy tiện.



Ông Kim kêu lên:



- Chết thật! Các cậu không phát hiện được việc này à?



- Cũng may chúng tôi phát hiện kịp thời và tập trung chấn chỉnh ngay mới không bị rơi vào một vụ mùa thất bát.



Ông Kim quay sang hỏi Chi:



- Cô Chi xuống Gia Đạo thấy thế nào?



Chi đáp giọng chắc nịch:



- Gì chứ trên bốn tấn rưỡi nắm chắc trong tay anh ạ.



- Hôm lúa cấy được mấy tháng nghe tay Dậu nói thế tớ bảo là lạc quan tếu, không ngờ nó đạt được thật. Uống nước xong rồi, ta đi được chưa?



Thanh nói với ông Kim:



- Bí thư đi cùng với hai bác xuống Gia Đạo, em phải xuống Bình Minh kiểm tra xem tình hình gặt hái thế nào. Mấy lão lãnh đạo ở Bình Minh làm ăn lơ mơ lắm, không kiểm tra không được.



Ông Kim đứng lên bảo ông Sắc:



- Ta đi anh.



Khi mọi người ra xe, Chi hỏi ông Kim:



- Cơm nước thế nào để chúng em chuẩn bị?



- Khoán cho cậu Đô trưa nay mời Ban quản trị Gia Đạo ăn thịt chim rồi, các cậu không phải lo.



Nhà làm việc của Ban quản trị Gia Đạo vắng tanh. Chi đi vòng nhìn quanh quất rồi quay lại nói với ông Kim:



- Chắc ra đồng gặt hết rồi anh ạ.



Ông Sắc bảo:



- Ta đi ra ruộng xem bà con gặt hái ra sao. Lâu lắm tôi chưa nhìn thấy cảnh gặt hái ngày mùa của nông dân nên nhớ lắm.



- Anh Sắc nói phải đấy - Ông Kim hưởng ứng - Đi ra ruộng gặp gỡ bà con cho vui. Riêng cậu Đô và cậu Hành có nhiệm vụ đi bắn chim nhé. Trưa nay tớ định chiêu đãi mọi người một bữa thịt chim xào sả.



- Anh cứ đi đi. Trưa nay em bảo đảm mỗi người mười con vừa sẻ vừa chào mào là được chứ gì.



- Đừng để mọi người bảo cậu nói phét là được.



Nói xong ông Kim bước đi. Mọi người theo sau.



Trên đường đi ông Kim hỏi ông Sắc:
- Vâng.



- Nhà ông có mấy lao động mà nhận những hai mẫu?



Ông Mẫn đáp vui vẻ:



- Năm ông ạ. Cũng hơi vất một chút.



Ông Kim cầm một nắm lúa lên xem:



- Bình quân mỗi người phải làm bốn sào thì vất thật.



Ông Mẫn khoe:



- Ba cháu nhà tôi nó làm khỏe lắm ông ạ. Có khi gấp rưỡi, gấp đôi người khác.



Ông Kim nhìn quanh rồi hỏi:



- Còn đâu một cháu nữa?



- Một cháu gái đang gánh thóc về nhà. Tôi đã phân công rành mạch rồi ông bí thư ạ. Ba người gặt, còn một người chuyên môn chuyển lúa về sân. Cũng may là có anh chúng nó đi bộ đội đang chiến đấu ở trong Nam vì vậy thằng cháu thứ hai được ủy ban cho hoãn đi đợt sau nên thêm được một suất lao động.



Ông Sắc hỏi:



- Bác tính thu hoạch xong, hai mẫu của bác được bao nhiêu thóc?



Ông Mẫn như đã tính toán đâu vào đó rồi nên đáp luôn:



- Mỗi sào chắc được tạ bảy, tạ tám gì đó, cứ thế mà nhân lên thì được khoảng xấp xỉ hai tấn ông ạ.



Ông Sắc hỏi tiếp:



- Bác thấy cách thức làm ăn bây giờ và trước đây thế nào?



Ông Mẫn cười:



- Trước đây cứ nói Hợp tác xã là nhà, nhưng là cái nhà dột từ nóc dột xuống. Còn giờ đây chúng tôi cùng nhau ở trong một cái nhà khang trang nên chúng tôi biết giữ gìn làm sao cho cái nhà ngày một thêm chắc ông ạ.



- Đúng như vậy. Bà con phải coi Hợp tác xã là nhà của mình. Nó là cái gốc, còn mình là cành lá. Gốc khô là lá héo, cho nên muốn làm gì thì làm phải giữ cái gốc cho vững. Cám ơn ông đã cho chúng tôi biết thêm nhiều điều hay. Chúng tôi làm mất thì giờ của ông nhiều rồi nên chúng tôi đi đây.



- Vâng. Hai ông và cô bí thư huyện ủy đi.



Đi một đoạn, ông Kim hỏi Dậu:



- Thực hiện chế độ khoán trắng có nảy sinh vấn đề gì không?



Dậu thổ lộ:



- Nói chung là rất tốt, bà con gắn bó với ruộng Hợp tác không kém gì ruộng phần trăm của mình. Chỉ có một vấn đề mà chúng em đang suy nghĩ. Đó là các hộ neo đơn. Trong số hai trăm hai mươi tám hộ thì có đến hai mươi chín hộ neo đơn hoặc là hai ông bà già không con cái, hoặc có con đi bộ đội và một số lại rơi vào hoàn cảnh goá bụa giống như cô Hoang. Khoán trắng khiến các hộ này có ít nhiều khó khăn vì thiếu lao động nên thu nhập sẽ thấp hơn các gia đình khác là chắc chắn. Có hộ như của ông bà Khơi ở đội 2, hai ông bà yếu quá nên nhận khoán xong nhờ con cháu làm là chính. Ngày mai Ban quản trị cử ra năm người đến gặt giúp cho ông bà ấy.



Ông Kim nhắc Dậu:



- Cần quan tâm giải quyết vấn đề này ngay trong vụ xen canh và vụ chiêm tới đây. Nếu không có biện pháp tốt sẽ nảy sinh ra sự thiếu công bằng ở ngay trong Hợp tác xã. Các cậu định giải quyết vấn đề này như thế nào?



- Có hai cách. Cách thứ nhất là gom các hộ neo đơn lại và tổ chức khoán nhóm như trước đây để tương trợ nhau. Nhóm bàn bạc và xin nhận khoán với Hợp tác xã bao nhiêu diện tích, Hợp tác xem xét thực lực của nhóm rồi giao diện tích khoán cho họ. Cách thứ hai là tổ chức đội tình nguyện của thanh niên giúp các gia đình neo đơn trong các ngày thời vụ. Chúng em cũng chỉ mới bàn nham nháp như vậy chứ chưa bàn kỹ nên chọn cách nào. Hôm trước chúng em có trao đổi việc này với bí thư huyện ủy. Theo chị Chi thì nên khôi phục lại hình thức khoán nhóm cho các hộ neo đơn.



Ông Kim đi mấy bước như để suy nghĩ xong mới nói:



- Theo tớ thì nên tiến hành đồng thời cả hai cách.



Ông Sắc góp thêm ý kiến:



- Chuyện này các anh cần quan tâm chỉ đạo làm cho tốt. Nếu không nó có thể trở thành chỗ sơ hở, người ta sẽ vin vào đó để phê phán việc làm của tỉnh ủy đấy.



Chi nói:



- Tôi nghĩ các hộ neo đơn đang muốn trở về với hình thức khoán nhóm. Việc bà Ngật, cô Hoang và bà Lăng vẫn gặt chung với nhau đã thể hiện khuynh hướng này. Tuy ba người có diện tích nhận khoán hoàn toàn khác nhau. Bà Lăng bốn sào, bà Ngật ba sào, còn cô Hoang chỉ hai sào nhưng cả ba người tỏ ra tự nguyện tham gia gặt nhóm.



Ông Kim hỏi:



- Trường hợp hai vợ chồng đều già yếu như ông gì đó trong Hợp tác xã có nhiều không?



Dậu đáp:



- Duy nhất có gia đình ông Khơi. Nói đúng ra hai ông bà này chưa già, chỉ có yếu thôi. Ông Khơi sáu mươi bảy tuổi, bà Khơi còn kém bà Quê, mẹ anh Tế những ba tuổi. Hai ông bà chỉ được một cô con gái lấy chồng tít mãi Lâm Phương. Vụ này cày bừa Hợp tác xã đều cử người làm cho hết, hai mẹ con cô con gái chỉ về giúp bố mẹ cấy rồi giao cho ông bà chăm. Bước vào vụ gặt đã hơn một tuần nay mà không thấy mẹ con cô con gái về nên chúng tôi phân công năm người trong Ban quản trị gặt đập giúp cho ông bà Khơi. Còn phơi phóng thì giao cho hai ông bà.



- Phải có phương hướng lâu dài với từng hộ neo đơn chứ không thể làm kiểu chữa cháy như vậy được. Cô Chi cần quan tâm chỉ đạo việc này nhé.



Chi đáp:



- Anh yên tâm. Chúng tôi sẽ tìm cách giải quyết tốt việc này.



Buổi chiều ông Kim ngồi uống nước và khoe với bà Thường những gì ông nhìn thấy ở Hợp tác xã Gia Đạo. Nghe xong bà Thường bảo:



- Vui thì vui thật nhưng chẳng hiểu sao tôi cứ lo phấp phỏng.



- Chị lo chuyện gì?



- Tự nhiên không thấy cấp trên đả động gì đến Nghị quyết 68 nên tôi đâm lo. Tôi nghĩ đây là sự im lặng bất thường giống chuyển trời trước lúc nổ ra sấm sét.



- Chúng ta có làm gì sai đâu mà sợ sấm với sét.



- Mình bảo mình không sai nhưng Ban bí thư lại bảo mình sai thì biết lấy ai đứng ở giữa mà phân xử được.



- Miễn sao lịch sử sau này phán rằng, việc chúng ta làm là hoàn toàn vì lợi ích của người nông dân, của đất nước chứ không đi ngược lại đường lối của Đảng, không phản Đảng, không đi theo chủ nghĩa xét lại thì việc mình còn sống hay đã chết có gì quan trọng đâu. Nói thật với chị xuống Gia Đạo thấy bà con nông dân gặt, cầm nắm lúa nặng trĩu trong tay và khuôn mặt rạng rỡ của họ mừng đến muốn rơi nước mắt chị ạ. Xem ra chuyện năm tấn, bảy tấn mà báo chí làm rùm beng chẳng có gì khó nếu để cho nông dân làm chủ lấy thửa ruộng của mình.



Nhìn ông Kim nói say sưa về những thay đổi của người nông dân, bà Thường thấy thương ông và lo cho ông quá. Bà nghĩ nếu lệnh của trên bắt Hợp tác xã phải quay về với con đường làm ăn trước đây không biết nỗi thất vọng của ông Kim sẽ đi đến đâu. Lúc ở gần, lúc ở xa nhưng gần ba mươi năm nay tình cảm giữa bà và ông Kim không hề thay đổi. Hai người theo dõi những bước đi của nhau. Vui mừng, lo lắng đều chia sẻ cho nhau. Bà lúc nào cũng coi ông Kim như một người em thân thiết của mình. Ông Kim cũng vậy. Ông luôn coi bà như một người chị gái. Mà nghĩ cũng lạ thật. Khi một thời đấu đá nảy lửa với ông Ẩn và sau này là ông Đỗ, bà không một chút lo lắng. Vậy mà giờ đây khi mọi việc tưởng như bình lặng thì bà lại lo cho ông Kim. Bà cũng như ông Kim chẳng còn lạ gì với tính nguyên tắc của ông Trung Chính. Không dễ gì ông bỏ qua chuyện tỉnh ủy Phước Vĩnh ngang nhiên ra Nghị quyết khoán hộ cho nông dân, mặc dù ông đã cảnh báo. Lạy trời đừng có chuyện gì xảy ra với chú ấy!