Phế Đô

Mười hai năm trước, khi Cảnh Tuyết Ấm vừa tốt nghiệp trường đại học phân phối về Sở văn hoá, thì Trang Chi Điệp đã là biên tập của "tạp chí Tây Kinh". Một cái bàn làm việc mới được kê đối diện với bàn làm việc của anh. Phòng biên tập tác phẩm vốn là phòng họp đổi thành đã nhét kín năm con người. Tổ trưởng tổ tác phẩm Chung Duy Hiền chỉ có thể lãnh đạo được một người duy nhất là Trang Chi Điệp. Một vị biên tập lão thành cùng với HIền về sở văn hoá, cũng là sinh viên, đương nhiên không phục sự chỉ huy của Hiền. Một người là Lý Hồng Văn về sớm hơn Trang Chi Điệp hai năm, tinh nhanh mưu mẹo, khéo ăn khéo nói, đã từng góp sức để Hiền làm tổ trưởng tác phẩm, song Hiền lại nhận xét anh ta là tiểu nhân. Quân tử dễ sống, tiểu nhân khó chơi, tiểu nhân đã từng có ân huệ đối với mình càng khó chơi, động chỗ nào cũng phải nhường anh ta chỗ đó. Một người khác họ Vĩ, là một vị goá chồng, đang gạ gẫm tỏ tình với phó giám đốc sở họ Nghiêm. Hiền không dễ sai bảo. Còn Cảnh Tuyết Ấm thì sao, giám đốc sở chính là cấp dưới của bố chị năm xưa, vừa bước chân đến đã không gọi là giám đốc Sở mà gọi bằng chú. Một người lính của Chung Duy Hiền chỉ có thể là Trang Chi Điệp. Bước vào vụ gặt hè thì cử Trang Chi Điệp ra ngoại ô giúp đỡ bà con nông dân gặt hái, khi xảy ra động đất, thì sai Trang Chi Điệp đi tham gia đội cứu nạn do phòng đại diện đường phố tổ chức. Buổi sớm đi làm việc, thì lấy nước sôi, buổi chiều hết giờ làm việc thì đóng cửa sổ chính. Trong thời gian năm năm, Trang Chi Điệp đã sống những tháng năm tuổi trẻ ở đây. Tuy đã từng khóc lóc đã từng chửi bới lại những người xem thường và bắt nạt mình, nhưng từ khi rời khỏi nơi đây, Trang Chi Điệp vẫn cảm thấy có một chặng đường rất có ý nghĩa, nhất là Cảnh Tuyết Ấm mà anh suốt đời không quên. Bây giờ nghĩ lại, quả thật là một túi lương khô trên đường đời của anh, vĩnh viễn không ăn hết. Mười hai năm đã trôi qua, giám đốc Sở vẫn là giám đốc Sở, tạp chí vẫn là tạp chí. Bà goá Vĩ đã làm phu nhân của phó giám đốc Sở họ Nghiêm từ đời nảo đời nào, đã điều sang một ngành khác làm trưởng phòng. Cảnh Tuyết Ấm cũng bỏ văn chương sang làm chính trị, đề bạt làm cán bộ quản lý bậc trung của sở. Còn Chung Duy Hiền, lão già khốt ta bít chẳng bao giờ có chí khí, thì vừa không tin Lý Hồng Văn, vừa lại phải bám Lý Hồng Văn. Qua một phen cố gắng, cuối cùng đã đánh bại tạp chí nhận thầu ba năm, nát bét như tương về kinh tế, lập ra một ê kíp lãnh đạo ban biên tập mới. Ông Hiền lên làm Tổng biên tập. Trang Chi Điệp bước lên ngồi nhà gác quen thuộc ấy đương nhiên luôn mồm chào hỏi những người quen cũ gặp lại, đẩy cửa một cái, vẫn là phòng biên tập đổi từ phòng họp cũ. Tất cả biên tập viên đều ở đây, mỗi anh đang gũi xem một cái xì líp, cửa mở đột ngột cất đi không kịp. Nhìn thấy Trang Chi Điệp Lý Hồng Văn reo lên:



- Ái chà, đến sớm chẳng bằng đến đúng lúc. Cái này xin tặng anh!



Trang Chi Điệp nói:



- Làm gì thế này, mỗi người một mảnh vải che xấu hổ hả?



Một người lạ mặt bước đến bắt tay Trang Chi Điệp, nói:



- Xin chào thầy giáo Điệp, em là Vương Hạc Niên, viết truyện, đề nghị thầy đóng góp ý kiến cho sản phẩm của nhà máy chúng em.



Lý Hồng Văn nói:



- Sau khi chỉnh đốn tạp chí, các tác giả nghiệp dư, ai cũng nhờ tạp chí quảng cáo, Hạc Niên viết truyện hay lắm, nhà máy của cậu ấy là một xưởng nhỏ do dân phố đứng ra tổ chức, cậu ấy không chào hàng được, đã tặng chúng ta một số sản phẩm của họ. Đây là xi líp phòng bệnh sinh dục, có bệnh sinh dục thì chữa bệnh sinh dục, không có bệnh sinh dục thì phòng bệnh sinh dục.



Trang Chi Điệp nói:



- Thế thì hợp với anh, còn tôi chỉ cần loại xi líp tráng dương.



Mọi người cười ầm lên. Tổng biên tập Hiền cười co dúm khuôn mặt lại giống như hạt đào, phải tháo cặp kính ra lau nước mắt, nói:



- Chi Điệp ơi, anh lại đây, tôi để dành thuốc ngon cho anh đây.



Liền kéo ngăn kéo, lấy ra một hộp giấy, đựng đầy thuốc lá ngon. Hơn mười năm trước, khi Trang Chi Điệp bắt đầu hút thuốc, liền đích thân làm cho Chung Duy Hiền một cái hộp giấy to, bởi vì tác giả nghiệp dư đến nộp bản thảo, đầu tiên phải mời biên tập một điếu thuốc ngon. Chung Duy Hiền không hút thuốc, thường là cảm ơn từ chối. Trang Chi Điệp liền dặn không cần cám ơn không hút, anh có thể hút thay. Sau đó một biên tập viên là Cẩu Đại Hải liền bảo:



- Ông Hiền cổ hủ rồi, Trang Chi Điệp bây giờ đâu còn hút thứ thuốc này cơ. Hôm nay có mặt Trang Chi Điệp ở đây, từ nay trở đi tôi không thay anh tiếp quản số thuốc này đấy nhé!



Nói xong cầm hộp thuốc dốc hết vào ngăn kéo của mình, tiện tay xách luôn cái ghế của mình mời Trang Chi Điệp ngồi.



Trang Chi Điệp ngồi xuống, thăm hỏi nhau một lúc, thì tự nhiên nói đến quyển tạp chí mới xuất bản. Trong phòng biên tập ai ai cũng xúc động. Từ chất lượng nội dung đến thiết kế trang bìa và tuyên truyền quảng cáo trong số này, không mục nào là không đầy lòng tự tin, nhất là khi nói về bài viết của Chu Mẫn, liền khoe trước cửa bưu điện có dán áp phích giới thiệu riêng về bài viết ấy. Ban biên tập đã quyết định in thêm một phần tạp chí và nâng thêm số tiền nhuận bút cho Chu Mẫn. Lý Hồng Văn nói:



- Nhà văn lớn ạ, tôi đã từng nói Tào Tuyết Cần đã viết cuốn Hồng lâu mộng, một cuốn Hồng lâu mộng đã nuôi mấy đời người ăn không hết. Hiện giờ anh Trang Chi Điệp cũng sống đến mức để cho người ta ăn của anh rồi đó. Bài viết của Chu Mẫn không dài, có thể nói chỉ ăn được của anh một cái móng chân, lúc nào đó, tôi cũng sẽ viết anh định cho tôi ăn gì nào?



Trang Chi Điệp nói:



- Tôi không cho anh ăn gì cả.



Lý Hồng Văn nói:



- Vậy thì được. Hôm nào tôi viết một bài, sẽ ký tên một người đàn bà, xem anh có cho không? Chắc chắn anh sẽ bảo "Cho ăn gậy chứ".



Trang Chi Điệp bảo:



- Cho anh ăn lòi dom nhé!



Chu Mẫn từ đầu vẫn im lặng, chỉ bận pha trà rót nước cho Trang Chi Điệp, bây giờ mới đi tới, nói:



- Thưa thầy giáo Điệp, đây là bài viết đầu tiên của em được đăng, mong thầy giáo đóng góp nhiều ý kiến.



Trang Chi Điệp nét mặt đã bình tĩnh lại, nghiêm chỉnh nói với bọn Chung Duy Hiền, vì bài văn đó mà anh đến đây, anh đang lo ngại một vấn đề. Chung Duy Hiền lập tức thấy căng thẳng liền hỏi:



- Vấn đề gì thế?



Trang Chi Điệp nói:



- Những chuyện khác đều được, riêng chuyện quan hệ của tôi với cô X miêu tả quá mức, liệu có tác dụng phụ không?



Chung Duy Hiền đáp:



- Tôi đã suy nghĩ chuyện này, tôi hỏi Chu Mẫn lấy tài liệu từ đâu, Chu Mẫn nói tài liệu không phải bịa ra đâu.
Lý Hồng Văn nói:



- Còn một bí mật nữa, anh đã đi vào phòng của ông Hiền chưa? Trong phòng của ông ấy có nhiều thuốc bổ dương lắm. Ông ấy và bà xã sống mỗi người một nơi đã mười mấy năm, xưa nay chưa từng chung giường chung gối, cũng chưa thấy ông ấy lằng nhằng với ai, mình nghĩ đột ngột bây giờ ông uống thuốc bổ dương, chắc người bạn học kia đã đem lại cho ông ấy niềm hy vọng, mong đợi bắt được liên lạc, có thể cưới nhau, hưởng thụ cuộc sống con người ở những năm cuối đời.



Lý Hồng Văn nói rồi đột nhiên reo to: "Thắng rồi!" bộp một cái, bài trong tay đập xuống bàn, rõ khéo con bài đứt đôi, một nửa bay ra ngoài cửa sổ!



Anh em nhìn vào thì quân bài anh định thắng là quân bài có hai hình đồng xu, tay chỉ còn giữ một nửa quân bài chỉ một hình đồng xu. Cẩu Đại Hải là người đầu tiên bảo:



- Đâu có được? Thắng thì bài phải có hai đồng xu chứ, chỉ có một đồng xu thì thắng thế nào được?



Lý Hồng Văn bảo:



- Cậu không nhìn thấy quân bài đứt sao?



Tiểu Phương cũng nói:



- Kệ, chúng tôi không biết. Trong tay anh chỉ có hình một đồng xu, thắng bài thì phải có hai chứ? Không coi là thắng được!



Lý Hồng Văn liền ra chỗ cửa sổ tìm nửa quân bài bay đi, đương nhiên khó lòng tìm thấy, đòi anh em trả tiền, thì Cẩu Đại Hải và Tiểu Phương khăng khăng không trả. Lý Hồng Văn liền nổi cáu. Trang Chi Điệp nói:



- Không tính thắng ván này. Lý Hồng Văn, ba cánh tôi cũng đã trả anh rồi, anh định bắt anh em lột quần cầm áo trả nợ phải không?



Lý Hồng Văn nói:



- Bọn các anh ăn quịt, thế thì mình không chiêu đãi nữa, phát tiền cho từng người tự đi mà ăn!



Trang Chi Điệp nói:



- Không để anh phải chi, tôi chi.



Lại mượn Cẩu Đại Hải năm mươi đồng, bảo:



- Tiểu Phương đi gọi ông Hiền cùng ăn cơm.



Tiểu Phương đi gọi, thế nhưng ông Hiền không có nhà. Thế là bốn anh em ra phố chợ Đại mạch ăn bánh bao xúc xích, lại vào quán trà uống mấy ấm, lúc trời tối mới giải tán ra về.



Trên đường về Trang Chi Điệp ngẫm nghĩ, hôm nay mình đã thua thảm hại. Lý Hồng Văn bảo, được trên ván bài, thì mất trên tình trường. Trên ván bài mình xúi quẩy như thế, biết đâu sẽ vớ bẫm trên tình trường? Đứng ngây ra tại chỗ một lúc hối hận không đi tìm Đường Uyển Nhi. Trong lòng thúc giục bây giờ đi, song cảm thấy trời đã quá tối rồi, e rằng Chu Mẫn cũng đã ở nhà, thế là hậm hực trở về Song Nhân Phủ.



Đầu ngõ Song Nhân Phủ tối om có một người đang ngồi xổm, thấy Trang Chi Điệp đi tới, đột nhiên đứng lên rao: "Đồng nát nào! Ai có đồng nát nào!".



Trang Chi Điệp nhìn rõ đó là ông già đọc ca dao hò vè liền bảo:



- Trời tối thế này, ông còn thu mua đồng nát kia ư?



Chợt nấc lên một cái, một luồng hơi rượu từ dạ dày xộc đến. Ông già mặc kệ Trang Chi Điệp, kéo chiếc xe cải tiến vành sắt lộc cộc, vừa đi ra phố lớn vừa nghêu ngao một đoạn độc tấu:



Rượu của cách mạng uống lai rai



Uống đến mức ngày nào cũng say



Uống đến mức làm hư hỏng tác phong của Đảng



Uống đến mức làm tổn hại đến cái dạ dày



Uống đến mức bà xã phải nằm quay lưng lại



Bà kiện thẳng lên uỷ ban kiểm tra kỷ luật



Bí thư bảo, nên uống mà không uống, cũng sai.