1976

Nếu như có thể, tôi muốn viết xuống những ký ức về TQ những năm 1966 đến 1976, vì Ngôn Tiếu, vì chính mình, vì thời đại đã đi qua, vì thế giới của tương lai.



Thời gian như con sông không ngừng chảy, những mảnh thời gian vỡ vụn, tựa như một cuốn lịch vội vàng, còn chưa kịp an ổn mở ra thì đã bị người ta vô tình xé xuống. Dù cho tôi không thể nhìn thấy giấc mộng của thế kỷ hai mươi mốt, nhưng tôi có thể đoán được, đấy là một khoảng thời đại rời rạc, bận rộn, rất ít đồ vật có thể xuyên qua khe hở thời gian để được tồn lưu lại – mà phần lớn những thứ đó, đều đã không còn tồn tại.



Mỗi một thời đại đều có nhân chứng lưu lại, có người dùng tranh vẽ, có người dùng thơ ca, có người lại dùng cách bảo tồn đồ vật của thời đại. Tôi hy vọng trước khi chết, có thể để lại một quyển sách, quyển sách này là nhân chứng cho chuyện của của tôi và Lý Ngôn Tiếu, chuyện cũ của chúng tôi sẽ là nhân chứng cho thời đại bấy giờ.



Đó là một thời đại điên cuồng, dù cho mọi người đều mặc quần áo màu xanh, màu đen, hoặc màu lục, nhưng “màu đỏ” mới là màu sắc xứng đôi với nó. Thời đại ấy giống như một con dấu, khắc thật sâu vào lòng tôi, không cách nào thoát khỏi, khó có thể xóa đi.



Tôi thường hay mơ thấy thế này: Tôi đứng trước Cố Cung, có một nhóm hồng vệ binh đang điên cuồng giơ cao bức hình chủ tịch, hô to khẩu hiệu chạy về phía tôi. Tôi đau khổ van xin, khẩn cầu bọn họ có thể nghe tôi nói mấy câu, giải thích rõ đạo lý với bọn họ, nhưng trong mắt họ chỉ có một loại tín phục cố chấp, căn bản không thèm nghe tôi. Người, rõ ràng là có thể phân rõ thiện ác nhưng, vì cái gì, trong thời đại điên cuồng thế này, nó đã cướp đi lương tri của hàng tỷ người.



Đó cũng là TQ những năm 1966 đến 1976, giống như một hồi ác mộng không chân thật. So với cách gọi “Cách mạng văn hóa Giai cấp vô sản”, tôi lại càng thích gọi nó là “Mười năm náo động” hơn.



Mười năm này, có thể nói rất dài, cũng có thể nói rất ngắn. Nó không hề có nguyên nhân khởi xướng, lại sụp đổ trong thoáng chốc. Nó cướp đi vô số sinh mệnh của người dân vô tội, hủy hoại vô số tài sản giá trị. Thời điểm lịch sử không thừa nhận nó, rất nhiều người TQ đã rõ ràng cái loại đen tối này – niên đại cực đoan vớ vẩn, lịch sử cực đoan vớ vẩn.



Tôi tên là Lâm Vũ Thanh, sinh ngày 1 tháng 10 năm 1960, tại Liên Vân Cảng, Giang Tô, không có anh chị em.



So với những người cùng vai vế trong nhà, tôi là người duy nhất dùng dương lịch làm ngày sinh nhật. Bởi vì đây là khoảng thời gian đặc thù. Trong trí nhớ sớm nhất của tôi, vừa đến sinh nhật tôi, cả cha và mẹ đều được nghỉ một ngày ở nhà với tôi. Trên quảng trường, mọi người tổ chức tiệc tùng long trọng, buổi tối còn chiếu điện ảnh miễn phí.



Lúc còn nhỏ tôi vẫn cho rằng đó là mọi người đang chúc mừng sinh nhật tôi. Cũng vì thế, tôi dường như có chút tư bản, tự cho mình cao hơn một bậc so với những đứa trẻ khác. Bà nội cho tôi biết, sinh nhật của tôi trùng với ngày quốc khánh, điều này cho thấy cuộc đời tôi nhất định sẽ gắt gao ràng buộc với quốc gia.



Tôi tổng cộng có ba cái tên. Khi vừa mới chào đời, sau khi thông qua một cuộc thảo luận sôi nổi của người trong nhà, ông nội đã đặt cho tôi cái tên đầu tiên, Lâm Khánh Hoa. Đến năm 1966, khi ấy tôi sáu tuổi, cách mạng cũng nổ ra. Cha tôi vì che giấu cho thằng oắt con thuộc giai cấp tư sản nên ông đã sửa cho tôi một cái tên vô cùng đại chúng, Lâm Mộ Đông.



Cái tên này vừa nghe đã biết được tầng ý sâu xa của nó: Lâm gia ngưỡng mộ Chủ tịch. Tôi còn nhớ lúc ở đại viện, có Niệm Đông, Hiến Đông, càng lúc càng nhiều cái tên Đông, rất nhiều, còn có một đứa nhỏ sinh năm 1966, mỗi ngày chảy nước mũi ròng ròng chạy khắp nơi, cha nó gọi nó là Trương Văn Cách. (Đại viện: khu vực có nhiều hộ gia đình sinh sống)



Cái tên thứ ba, được đặt vào năm 1973, cũng là cái tên mà tôi thích nhất – Lâm Vũ Thanh.



Tên gọi này do Lý Ngôn Tiếu đặt cho tôi, là cái tên rất hợp với hoàn cảnh lúc ấy – chúng tôi ngồi trên bậc thềm hậu viện ngắm mưa rơi. Lý Ngôn Tiếu lớn hơn tôi năm tuổi, nhân sinh ngắn ngủi của anh có ảnh hưởng rất lớn đến cuộc đời tôi. Lý Ngôn Tiếu và mẹ tôi có nhiều điểm giống nhau, ý chí kiên cường, cực kỳ tự tôn và chính trực, thà chịu chết chứ không khuất nhục, sẵn sàng dâng sinh mạng mình ra vì lẽ phải. Có thể nói là vận mệnh, cũng có thể nói là vì tính cách con người, kết quả của chúng tôi đều là tự sát. Đương nhiên, những việc này để nói sau.



Trong những năm tháng ấy, những người quan trọng bên cạnh tôi người thì chết, người thì trốn, tôi tận mắt nhìn thấy mấy người làm công tác văn hóa, là quân tử chính trực nhưng lại bị bức đến đường cùng, những người có đầu óc một chút sẽ thấy, “văn cách” chính là một hồi náo động trăm hại mà không có một lợi. Nhưng nhóm hồng vệ binh lại cao giọng hô hào “Chủ tịch vạn tuế”, “Đấu tranh giai cấp là chủ yếu”…



Tôi không thể nói hận bọn họ, tôi muốn bạn biết rằng, khi mất đi một người quan trọng trong cuộc đời mình, bạn sẽ khóc, bạn sẽ đau khổ, nhưng liên tiếp mất đi, cho đến khi chỉ còn lại hai bàn tay trắng, bạn sẽ cảm thấy, hết thảy, chỉ là một trò đùa tồi tệ. Thượng đế trên trời thích biến bạn thành một người đáng thương, để xem bạn sẽ làm thế nào. Bạn ngẩng đầu cười với ngài một cái, bất kể là cười to hay cười khổ, đều là tự làm cho bản thân thoải mái: trò đùa này không buồn cười, nhưng tôi quyết định sẽ tiếp tục cố gắng sống trong trong trò đùa ấy.



Tâm tình của tôi chính là như thế.



Phần sau sẽ nói đến xuất thân của tôi. Xuất thân đối với con đường sau này của tôi có ảnh hưởng rất lớn, nếu không phải tôi ở trong bối cảnh khá đặc thù, chắc có lẽ tôi không gặp được Lý Ngôn Tiếu, cuộc sống của tôi cũng đã khác rồi.



Ông bà ngoại của tôi qua đời sớm, cuộc chiến kháng Nhật đã cướp đi sinh mệnh của ông ngoại, tôi chỉ được gặp họ trong một tấm ảnh chụp đen trắng cũ kỹ. Lúc ấy ông bà tôi trạc ba mươi, bà ngoại mặc sườn xám bằng tơ lụa, bó sát đôi chân nhỏ nhắn, khí chất trang nhã, nét cười thanh lệ ông ngoại thì mày rậm mắt to, mặc áo khoác ngoài, lưng eo cao ngất, lộ ra khí chất đặc biệt.
Tôi ném cục đá đi, nói: “Chúng ta cứu nó lên nào.” Vương Câu Đắc Nhi tựa như không nghe thấy, cầm cục gạch muốn ném xuống.



“Cậu đừng ném vào nó!” Tôi nóng lên, chắc chắn Vương Câu Đắc Nhi muốn đánh chó, nhưng mà tôi không muốn tổn thương nó. Tôi liền nhào đến bên cậu ta, một tay bắt lấy cục gạch.



Giống như phản xạ có điều kiện, Vương Câu Đắc Nhi hoảng hốt, cục gạch rơi xuống mặt đất, nhưng cậu ta lại mất thăng bằng, tôi nhào qua hụt nên bị vồ ếch một cái, lại bị đầu gối của cậu ta đẩy thêm phát nữa, dưới chân đạp vào khoảng không, vậy là lăn xuống mương.



Cái thời khắc ấy… tôi không bao giờ muốn nhớ lại nữa. Toàn thân tôi dính bẩn, dưới mương bốc lên mùi hôi khủng khiếp. Tôi mở mắt ra, đầu tiên là thấy con chó nhỏ vì giật mình mà bơi ra xa, sau đó là Vương Câu Đắc Nhi đang luống cuống tay chân đứng phía trên. Giờ phút này tôi chỉ muốn thắt cổ tự vẫn cho xong chuyện.



Tôi chật vật đứng dậy, đầu óc choáng váng. Vương Câu Đắc Nhi phản ứng coi như nhanh nhẹn, hô lớn với tôi một tiếng: “Cậu ở đây chờ!”, nói xong liền chạy đi mất. Rãnh mương này nằm dưới dốc đứng, đối với đứa nhóc bảy tuổi như tôi mà nói thì leo lên có chút khó khăn. Tôi tuyệt vọng đứng bên dưới nhìn lên bầu trời.



Chỉ chốc lát sau, cha mẹ tôi và dì Vương đều chạy đến. Cha mẹ tôi là người từng trải, lúc này vô cùng bình tĩnh, cha đưa xuống cho tôi một đầu dây thừng, bảo tôi cầm chắc, không tốn nhiều sức lực đã kéo được tôi lên. Mẹ một bên quở trách: “Nghịch thành cái dạng này…”



Dì Vương không nói hai lời, tóm lấy Vương Câu Đắc Nhi liều mạng đánh, cậu liền oa oa khóc lớn. Cha mẹ tôi ở một bên khuyên nhủ, nói là do tôi nghịch ngợm, không liên quan gì đến Canh Vân.



Dì Vương có ý muốn đem quần áo của tôi về nhà giặt nhưng cha mẹ tôi từ chối. Vừa về đến nhà, cha mẹ đã đem quần áo của tôi ném đi. Kỳ cọ cả nửa ngày tôi mới lại trở thành một đứa nhóc sạch sẽ.



Tôi cũng ăn trọn một trận đánh. Cha mẹ quản tôi rất nghiêm, ăn đánh là chuyện bình thường. Đến khuya khi đang ngủ, tôi còn nghe loáng thoáng tiếng khóc của Vương Câu Đắc Nhi, tiếng khóc đứt quãng tựa như bị nghẹn khí. Tôi không kiềm được rơi hai giọt nước mắt, lòng thầm nghĩ không biết sau này Vương Câu Đắc Nhi có còn chơi với tôi nữa hay không…



Chuyện này quả thật không thể trách Vương Câu Đắc Nhi, nhưng dì Vương lại đánh cậu ta dữ như vậy, việc này làm người nhà tôi rất xấu hổ, cảm giác như nợ người ta cái gì đó, bà nội nói: “Tìm cơ hội mà trả món nợ nhân tình này cho người ta.”



Rạng sáng ngày hôm sau, tôi nghe thấy có người cầm đất ném vào cửa sổ nhà tôi. Tôi quay ra ngoài thử, thì ra là Vương Câu Đắc Nhi, mặt cậu ta vẫn còn sưng, ở dưới lầu nhìn tôi cười xán lạn, tôi lại nhìn trong ngực cậu ta, giống như có thứ gì đó nhúc nhích. Tôi chăm chú quan sát, ra là cậu đang ôm một con chó màu vàng! Tôi thoáng cái yên tâm, chỉ sợ động tĩnh đánh thức người lớn trong nhà, cách một tầng cửa sổ, tôi huơ tay múa chân biểu đạt với cậu rằng mình rất kích động và cảm ơn cậu.



Con chó này không có chủ, liền được nhập bọn chơi với chúng tôi. Lúc đầu tôi gọi nó là “A Hoàng”, nhưng Vương Câu Đắc Nhi không nói được rõ ràng, cứ kêu “A Hoàng” thành “A Hoa”. Vì vậy, tôi cũng kêu nó bằng “A Hoa”.



Cố cung: ngày nay gọi là Tử Cấm Thành, nằm ngay giữa trung tâm thành phố Bắc Kinh trước đây, là cung điện của các triều đại từ giữa nhà Minh đến cuối nhà Thanh Trung Quốc.



Cách mạng văn hóa giai cấp vô sản còn gọi là Đại cách mạng văn hóa hay Văn cách. Là một phong trào chính trị xã hội tại Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa diễn ra trong 10 năm từ 1966 tới 1976, gây tác động rộng lớn và sâu sắc lên mọi mặt của cuộc sống chính trị, văn hóa, xã hội ở Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.



cánh hữu là phe phái theo tư tưởng bảo thủ, thụt lùi. Cánh tả là phe phái theo tư tưởng tiến bộ.



Cao lanh hay được gọi là đất sét trắng. Trong nạn đói TQ thời xưa, do không có thức ăn nên người dân ăn đất sét trắng cho đỡ đói. Đất này ăn ít không gây chết người được nhưng không có dinh dưỡng gì, lại không thể tiêu hóa.



Ai có hứng thú với Cách mạng văn hóa TQ thì vào đây để tìm hiểu thêm.



Chương sau →