1976

Nhờ có kinh nghiệm đau thương lần trước nên tính nghịch ngợm của tôi dần giảm lại.



Trời sinh con nít đã có tính ham chơi, mà đồ chơi thì như cả bầu trời của nó. Nhưng ở thời điểm thiếu thốn chật vật thế này thì cho dù là phú gia công tử cũng không có đồ chơi để mà chơi. Bình thường đồ chơi của chúng tôi là vỏ đạn, cầu thủy tinh, diêm quẹt và vỏ kem đánh răng.



Ước mơ của tôi là có được một món đồ chơi nho nhỏ, tôi khát khao được người lớn mua cho, nhưng ông nội và cha mẹ đều không đồng ý. Lúc ấy bà nội tuổi cao lại bệnh nặng, suốt ngày chỉ có thể ngồi trong nhà. Tuy rằng từ trước đến nay bà đối với tôi rất tốt nhưng tôi cũng không mong bà có thể giúp tôi thực hiện nguyện vọng.



Cuối cùng cũng đến một ngày, người bà mà tôi ngày nhớ đêm mong đã biết chuyện, bà hỏi tôi muốn cái gì, tôi nói rằng mình muốn món đồ chơi trong tiệm ở góc đường. Bà nội không nói gì, nhưng bà ghi nhớ trong lòng, hôm sau liền mua cho tôi.



Tôi vuốt ve món đồ chơi, trong lòng kích động vô cùng, âm thầm thề rằng đời này nhất định phải đối xử tốt với bà nội.



Đó là một loại kích động và mừng rỡ không thể nói nên lời! Đến khi tôi trưởng thành, khi đọc “Trường hòa Sơn Hải kinh” của Lỗ Tấn mới có thể tìm lại được tâm trạng như thế.



Bà nội rất hiền lành, đối xử với tôi rất tốt, nhưng bà không cưng chiều mà biết dạy dỗ tôi, cách bà dạy tôi không giống như của cha mẹ là đánh mắng hay quản thúc nghiêm khắc.



Đối với tôi, bà nội là người có tầm ảnh hưởng rất lớn, thậm chí còn vượt qua ông nội và cha mẹ. Hình tượng của bà không giống như những người xung quanh, rất khác biệt. Mà sự khác biệt ấy thể hiện ở khí chất của bà.



Bà không chấp nhận quần áo của mình bị dính bẩn cho dù chỉ một chút, rõ ràng bà chỉ có mấy bộ quần áo thôi, nhưng lại được giặt giũ rất cẩn thận. Hằng ngày bà đều đi giày nhung thêu màu đen, đen tuyền thuần túy, không có một chút tạp sắc nào.



Bà nội bà vô cùng yêu quý một cây ngân trâm, mỗi ngày đều lau kỹ, rồi lại cài lên tóc. Lúc tóc bà còn đen, phối với ngân trâm rất hợp, đến khi tóc bà bạc trắng, cài cây trâm ấy vẫn đẹp như ngày nào.



Bà nội xuất thân đại gia khuê tú, nhưng mà thời thế thay đổi, bên trong xã hội đang có một sự chuyển biến cực lớn, bà cũng biết rõ không thể nào trở lại những năm tháng huy hoàng khi còn trẻ nữa. Bà nội là người vừa có tri thức vừa biết lễ nghĩa, tính tình ngay thẳng lương thiện, sự ôn hòa của bà làm cho người khác có một loại cảm giác không thể kháng lại. Bà đem tất cả hy vọng ký thác lên người tôi, từ nhỏ tôi đã được bà dạy dỗ nhiều tư tưởng tốt đẹp.



Lúc tôi bốn năm tuổi, tôi nhìn thấy một người đàn ông độc thân cùng thôn cứ khom lưng về trước khi đi đường, tôi cảm thấy thú vị, thế là liền học theo người nọ. Tôi còn thấy tam nha đầu ở Chu gia nói chuyện cà lăm rất buồn cười, vậy là cũng học theo nó.



Sau khi bà nội biết chuyện thì rất tức giận, nhưng bà không đánh mắng tôi mà cho tôi nhìn vào một tấm gương, lúc đó mới biết được tư thế còng lưng như vậy khó coi đến nhường nào, vẻ mặt tôi khi ấy xấu hổ vô cùng. Bà nội còn dẫn tôi đi theo sau tam nha đầu nhà Chu gia, tôi mới biết nói chuyện như vậy vô cùng mệt mỏi, nhưng đó là bẩm sinh rồi, không sửa được.



Bà nội không cần đến một câu trách mắng nào, ấy vậy mà tôi liền bỏ được hai tật xấu. Nhìn thấy tôi đã triệt để sửa tật xấu, bà mới chậm rãi nói với tôi một câu: “Ăn nói phải rõ ràng, làm người phải quang minh chính đại.”



Tôi còn chưa đến tuổi đi học, bà nội đã dạy tôi tập viết, đọc cổ văn, còn giảng cho tôi nghe một ít kiến thức về thiên văn và hội họa. Bà biết rất nhiều loại nhạc cụ Tây Dương, ví dụ như dương cầm, vĩ cầm, nhưng đều không thể mang đến đây. Bà nội đặc biệt muốn chọn thầy giáo cho tôi, tôi cũng rất muốn học, nhưng rồi lại không có cơ hội.



Bà nội mặc kệ tôi nghịch ngợm như thế nào, nhưng khi gặp bà thì quần áo nhất định phải sạch sẽ, mặt và tay không được bám bẩn, eo lưng thẳng tắp, nói chuyện rõ ràng. Bà nội không cho phép tôi nói với bà những chuyện lông gà vỏ tỏi, “Đông gia dài Lý gia ngắn, ba con mắt bốn con mắt.” Bà chỉ cho tôi nói với bà về tri thức văn học. Nói theo cách của bà nội là “Phải ra dáng đại thiếu gia.”



Một khi cha mẹ muốn đánh tôi, bà sẽ đến che chở cho tôi, nhưng bà cũng không nuông chiều cháu mình quá mức mà chỉ quan sát tôi, sau đó dùng lời lẽ dạy dỗ cho tôi hiểu đúng sai, sự thay đổi bên trong tôi cứ tiến hành một cách vô tri vô giác, dần dần biến thành bộ dáng mà bà muốn: Biết đọc sách viết chữ, có thể giúp đỡ mọi người, ăn mặc lịch sự nhưng giản dị, cử chỉ và lời nói phải khoan thai thanh nhã.



Bà nội tốt với tôi như thế đấy, yêu thương tôi như thế đấy, tuy ông nội và ba mẹ cũng yêu thương tôi, nhưng chưa thể lớn bằng tình yêu của bà, không thể vượt qua trí tuệ của bà được. Lúc ấy tôi cảm thấy, bà nội là tiểu thư khuê tú, chắc chắn sẽ không bị thời gian cướp đi đâu. Cho dù bà có rời đi thì khí chất và phẩm hạnh của bà vẫn còn tồn tại bên chúng tôi.
“Nhà người ta không phải cũng coi di vật như đồ gia truyền hay sao?”



“Đúng vậy, nhưng không phải đã nói lễ bảy ngày lần đầu phải đem đốt thứ gì à?”



“Hay là đi hỏi ý của cha đi.”



“Ừ, em đi đi.”



Tôi nghe thấy bước chân mẹ ra cửa, vội vàng chạy đến cửa sổ, trông thấy mẹ một đường đến phòng ông nội, qua một lúc lâu vẫn không thấy ra, tôi nghĩ có thể hai người còn đang nói chuyện, liền trèo xuống khỏi bệ cửa sổ.



Ước chừng qua nửa tiếng, tôi nghe trong phòng có động tĩnh liền lén đi xem, thấy được ông nội và cha mẹ đang đào đất trong mảnh sân nhỏ, trong tay ông nội nắm chặt một cái túi vải, tôi đoán chắc trong đó chính là đồ hồi môn của bà. Tôi không khỏi có chút sốt ruột, sáu bảy năm qua tôi đã quá quen với từng ngõ ngách trong nhà, rất nhiều chỗ là nơi để đồ vật của bà. Có đồ vật của bà nội thì cái nhà này mới có thể coi là nhà được.



“Được rồi.” Ông nội nhỏ giọng nói, đem một cái xẻng cắm trên mặt đất.



“Vâng.” Là cha nói.



Sau đó tôi tận mắt thấy di vật của bà bị vùi vào đất, dần dần bị lấp kín.



Tôi nằm trên giường, càng nhớ bà da diết. Chết là như thế nào? Có phải bà nội sẽ vĩnh viễn không trở về không? Lần gặp cuối cùng với bà là vào tuần trước, mọi người cùng nhau ăn cơm tối, sau đó từng người trở về phòng mình…



Hôm nay bà đã không còn nữa, đấy đã là một sự mất mát rồi, cớ sao di vật của bà cũng đem chôn đi? Về sau chẳng phải sẽ không được nhìn thấy dấu vết của bà lưu lại nữa hay sao?



Tối hôm đó, ban đêm tĩnh mịch vắng người, tôi vội vàng mặc quần áo, lặng lẽ ra mảnh sân vắng lặng kia. Buổi tối tháng mười hai lạnh thấu xương, tim tôi đập rộn không ngừng, toàn thân nhiệt huyết sôi trào. Trong phòng ông nội đã truyền đến tiếng ngáy, tôi nuốt nước bọt, nhìn chằm chằm vào chỗ đất chôn di vật, trong thoáng chốc tựa như cảm thấy bà nội đang đứng trước mặt, hiền hậu cười với tôi.



Tôi cắn răng, bắt đầu dùng tay đào bới. Ngón tay vì đào đất mà đau rát, móng tay cũng dính đầy bùn đất. Bàn tay bị đá vụn đâm vào, nhưng rất nhanh tôi đã đào được túi vải kia. Tôi nhẹ nhàng lấy nó ra, lục lọi đồ vật bên trong. Bàn tay nhanh chóng cảm giác được một vật lành lạnh trơn bóng, lấy ra nhìn, quả nhiên là ngân trâm của bà.



Vào những ngày lễ, bà nội sẽ ngồi trước gương trang điểm cài cái ngân trâm này lên tóc. Đây cũng là đồ vật tôi thích nhất, trong mắt tôi, nó là vật tượng trưng cho bà nội, trên đó lưu lại mùi hương quen thuộc của bà, hiền hòa và ấm áp như vậy, sao có thể để nó bị chôn vùi ở đây được chứ…



Tôi lại chôn kỹ cái túi, trong tay gắt gao nắm lấy ngân trâm trở về phòng. Tay của tôi đã bị lạnh đến không nhúc nhích nổi. Đêm nay, tôi nắm ngân trâm của bà trong tay, ngủ rất an ổn.



Đông gia dài Lý gia ngắn, ba con mắt bốn con mắt: Mình chỉ tra ra được đây là câu ẩn dụ, cũng không hiểu rõ nó ẩn dụ cho cái gì, hình như là chê trách mấy người nhiều chuyện nhảm nhí gì đấy.



Chương sau →