Anh Hùng Bắc Cương

Chân mệnh thiên tử. - -



Nguyên bên trong, có hai người: Thông-Mai, Bảo-Hoà. Bảo-Hoà cười:



- Mỹ-Linh với lợn làm việc được quá. Cậu hai khen đấy. Lê Thiếu-Mai thuyết sao để tên Triệu Thành tin tưởng, như vậy ta thành công một nửa rồi. Nào chúng ta đi gặp cậu hai.



Đến đó Thiệu-Thái, Đỗ Lệ-Thanh cũng đã vào phòng.



Bảo-Hoà mở cánh cửa phía sau. Năm người ra vườn, sang ngôi nhà bên cạnh. Bảo-Hoà gõ cửa ba tiếng nhỏ, một tiếng lớn. Cánh cửa mở ra. Bên trong là một căn phòng khá lớn, có nhiều người cùng ngồi. Mỹ-Linh nhận ra Khai-Quốc vương, sư phụ, Thanh-Mai, Nùng đạo sư.



Không ngăn được cảm động, nàng chạy lại nắm tay sư phụ:



- A-Di Đà-Phật! Đức Phật hộ trì cho lão nhân gia tâm thường an lạc.



Huệ-Sinh mỉm cười:



- Những việc con làm cũng đủ cho sư phụ an lạc rồi.



Khai-Quốc vương vuốt tóc cháu:



- Con gái chú giỏi quá. Thuật cho chú nghe mọi biến chuyển trên soái hạm xem nào.



Mỹ-Linh thuật từng chi tiết một. Khai-Quốc vương gật đầu:



- Trước đây ông bàn với chú rằng, hiện binh lực Tống hùng mạnh, quốc sản dư thừa. Chúng đang lăm le xâm lăng Đại-Việt, Đại-Lý. Trong khi đó, ta chưa thống nhất được tộc Việt. Ta cần có kế hoạch làm giảm sức mạnh Tống trong khoảng mười năm. Với mười năm, ta đủ thời giờ thống nhất tộc Việt thành một khối. Bấy giờ, ta không sợ chúng nữa.



Thanh-Mai tiếp:



- Việc thống nhất, hiện ta mới được Đại-Việt, Chiêm-thành, Lão-Qua, Chân-lạp, Xiêm-la. Chỉ còn Đại-lý với Ngô-Việt nữa là xong. Nhưng chặng cuối cùng mới khó.



Khai-Quốc vương tiếp:



- Ông bàn với chú, muốn cho Tống yếu, sao phải khích cho Tống có nội loạn. Chú đưa ý kiến hiện Triệu Thành cầm binh quyền trong tay. Y lại thống lĩnh võ lâm Trung-nguyên. Ta phải vu cho y sắp cướp ngôi vua Tống. Như vậy Lưu hậu ắt cách chức y. Lực lượng võ lâm tan rã. Không ngờ bây giờ cháu với Lê tiểu thư đã thành công. Dù y không cướp ngôi, song tin này đưa về Biện-kinh ắt Lưu hậu có cớ hạ y. Thế lực y lớn, đời nào y chịu để cho bà tung hoành. Hai hổ nhất định cắn cấu nhau.



Mỹ-Linh hỏi chú:



- Chú làm thế nào mà Lê tiểu thư chịu giúp ta việc khó khăn này?



Khai-Quốc vương biết mưu kế của mình, cháu đã nhìn ra. Vương hỏi:



- Cháu thử đoán xem.



- Trong đầu óc Triệu Thành, y nghĩ rằng Hồng-Sơn đại phu thù hận triều Lý với triều Tống. Vì vậy những điều mà người thân với Hồng-Sơn đại phu nói hay cho Tống, ắt không cần nghi ngờ.



- Giỏi.



- Chú nhờ Hồng-Sơn đại phu giúp một tay. Hồng-Sơn đại phu sai chị Lê Thiếu-Mai giúp chú.



- Giỏi.



- Trong tay chú có tên Ngô Tích giả đầu hàng. Chú vô tình tiết lộ cho y biết chị Lê Thiếu-Mai giỏi chữ Khoa-đẩu. Trong thành Thăng-long có thầy đồ Ngọc-Phách cũng giỏi chữ Khoa-đẩu. Thế là Triệu Thành cho người bắt cóc Lê Thiếu-Mai, Ngọc-Phách. Như vậy Triệu Thành tin tưởng rằng Lê Thiếu-Mai vốn thù Tống, bây giờ thêm lần thù nữa. Thế mà Lê đoán rằng y vốn thực chân mệnh thiên tử thì sai sao được.



- Giỏi.



- Nhưng cháu sợ một điều.



- Điều gì?



- Chị Thiếu-Mai là người sắc nước hương trời. Triệu Thành lại quá kinh nghiệm về đàn bà. Hai người gần nhau, lỡ tình cảm sinh ra thì sao?



Khai-Quốc vương cười:



- Cháu đừng lo. Lê tiểu thư là người ôn nhu văn nhã, nhưng lại có kiến thức vô song, nàng cực kỳ tự hào về giòng giống Việt của mình. Nếu Lê tiểu thư có gì với Thành, ắt Thành phải nghiêng theo Lê tiểu thư. Đó là điều ta mong mà không được .



Vương ngừng một lát tiếp:



- Chúng ta phải làm sao cho lời của Lê tiểu thư trở thành đúng. Có như vậy Triệu Thành mới tự tin y chính vị thiên tử.



Mỹ-Linh xoa hai tay vào nhau:



- Chiều nay Đỗ phu nhân bỏ thuốc giải vào canh cho Triệu Thành ăn vào. Bệnh y tự nhiên khỏi, đúng như lời Thiếu-Mai đoán. Như thế y tin một phần. Khi sang đến Khâm-châu, chúng ta từ từ xuất hiện, người nào cũng tỏ ra cung kính, xu phụ y. Như vậy y càng tin hơn.



Thanh-Trúc hỏi:



- Lỡ ra anh hùng Trung-nguyên tin lời Thiếu-Mai, theo y đông quá, hoá ra ta chắp cánh cho hổ thì nguy tai.



Khai-Quốc vương cười:



- Khi y chuẩn bị cướp ngôi, ta sẽ thông báo kế hoạch cho Lưu hậu. Lưu hậu bắt giam y, rồi truy lùng võ lâm Trung-nguyên. Thế là Tống yếu ngay.



Thiệu-Thái hỏi:



- Mai này Triệu Thành sẽ tìm cách kết thân với cậu. Trường hợp y thực tâm kết bạn với Đại-Việt. Ta phải có thái độ nào?



Khai-Quốc vương mỉm cười:



- Ta cũng đối lại bằng tình thực với y. Nếu việc này xẩy ra thì hay biết bao. Ta giúp y nắm quyền Trung-nguyên, kết hiếu Tống-Việt.



Vương ngồi ngay ngắn lại:



- Bây giờ thế này.



Vương ngừng lại, chỉ Đỗ Lệ-Thanh:



- Đỗ phu nhân vẫn giả làm thủy thủ. Trong khi Mỹ-Linh Thiệu-Thái bỏ hoá trang. Ta đã cho hai thủy thủ khác thay thế vào chỗ hai cháu rồi. Nếu bọn Triệu Thành thấy hai thủy thủ lạ. Đội Đam nói rằng chính y cho thay người hầu. Nào bây giờ ai vào việc đó. Mỹ-Linh, Thiệu-Thái thay quần áo, rồi lên lầu gặp Triệu Thành.



Vương chỉ vào bốn cái hũ lớn bên cạnh:



- Chú đem theo bốn hũ rượu đặc sản của Đại-Việt là đậu-nành, nếp cẩm cất bằng nước lá sen, cắc kè, với thập đại danh hoa. Cháu nói rằng của mạ mạ dâng Triệu Thành. Như vậy càng tăng lời của Lê tiểu thư lên.



Mỹ-Linh, Thiệu-Thái thay quần áo, trở thành đôi trai gái con nhà giầu, lưng đeo kiếm, hiên ngang dạo phố một vòng. Rồi hai người trở lại tửu lầu. Tửu bảo cung kính chắp tay:



- Kính mời công tử, tiểu thư lên lầu xơi rượu.



Mỹ-Linh, Thiệu-Thái leo lên lầu. Vừa bước vào, nàng đã thấy bọn Triệu Thành, Thiếu-Mai đang ngồi đánh chén. Nàng lờ đi, như chưa nhận ra chúng. Tửu bảo chỉ một bàn nhỏ chưng hoa rất đẹp:



- Mời cô cậu ngồi đây ạ.



Bọn Triệu Thành quay lại. Nhận ra Mỹ-Linh, Thiệu-Thái, y kinh ngạc, đưa mắt cho Địch Thanh. Mỹ-Linh lờ đi, ngồi đối diện với Thiệu-Thái. Nàng gọi tửu bảo:



- Hôm nay ngày mồng một, tôi ăn chay. Xin cho hai bát canh rau đay lạt, hai đĩa rau luộc chấm với tương. Nếu có đậu phụ kho chay, cho thêm một điã.



Đến đó nàng ngửng đầu lên, thấy Triệu Thành, vội chắp tay cung kính:



- Lý Mỹ-Linh cùng Thân Thiệu-Thái kính cẩn ra mắt vương gia.



Triệu Thành mới thấy Mỹ-Linh, Thiệu-Thái, những tưởng hai người sẽ thanh toán y. Y đang kinh sợ, thì Mỹ-Linh, Thiệu-Thái đối với y cực kỳ cung kính. Y chưa hết ngạc nhiên, Thiếu-Mai nhắc y:



- Vương gia đừng quên mình đã chính vị. Hai người kia hành lễ, vì chư thần nhập vào họ thúc đẩy đấy.



Đúng ra, Triệu Thành cực kỳ linh mẫn, mấy lời của Thiếu-Mai dễ gì y tin? Nhưng một, y tham vọng quá lớn. Tham vọng che lương tri. Hai, lời Thiếu-Mai đoán trên thuyền, nay ứng vào sự thực. Ba là y say mê nhăn sắc của nàng, nên minh mẫn mất hết. Y tin tưởng hoàn toàn, chắp tay đáp lễ:



- Công chúa, thế tử không nên đa lễ. Hai vị đi đâu đây?



Mỹ-Linh nháy Thiệu-Thái. Cả hai đến trước Triệu Thành định quỳ gối hành đại lễ. Triệu Thành tin lời Thiếu-Mai, y nghĩ mình bây giờ đã chính mệnh thiên tử, nên hai người võ công trùm Đại-Việt, chống đối y bấy lâu, lại khom lưng, quỳ gối.



Y đỡ hai người, nói lời nhã nhặn:



- Cô gia xin mời hai vị ngồi chung bàn, nên chăng?



Thiệu-Thái càng tỏ nhũn nhặn:



- Tiểu nhân muôn nghìn lần không dám.



Hai người về bàn ngồi. Triệu-Thành hỏi:



- Công chúa, thế tử đi đâu đây?



Thiệu-Thái cung cung, kính kính:



- Đêm qua, mạ mạ tiểu nhân mơ thấy chư thần về báo mộng rằng hôm nay, đúng giờ này, sẽ có Thanh-y đồng tử giáng hạ, sau thành chính mệnh thiên tử Đại-Tống. Người cùng Vũ-khúc tinh quân, sau thành nguyên suý, thêm Văn-khúc tinh quân, mai này thành thừa tướng. Cả ba đến đây uống rượu. Vì vậy mạ mạ sai tiểu nhân cùng Mỹ-Linh phải đón tiếp. Nào ngờ... thiên tử là chính vương gia. Nguyên súy chính là Địch trạng nguyên. Tể tướng chính Dư an phủ sứ.



Triệu Thành sướng không bút nào tả siết. Y nắm tay Thiệu-Thái:



- Cô gia về bằng đường biển, không có dịp ghé Bắc-biên thăm vua Bà. Tiếc quá. Thế nào, vua Bà cùng Thân phò mã vẫn mạnh chứ?



- Đa tạ vương gia. Hai thân tiểu nhân vẫn mạnh. Người sai tiểu nhân mang bốn vò rượu, đặc sản Đại-Việt dâng vương gia. Hiện rượu để trên lưng ngựa dưới nhà. Lát nữa tiểu nhân thân mang xuống chiến hạm.



- Khai-Quốc vương đâu?



Mỹ-Linh đáp:



- Khải tấu vương gia, chú của thần hiện ở Thăng-long. Dường như người lên đường sang sứ bên Đại-Tống. Thần lên Bắc-biên thăm cô mẫu ít ngày. May mắn được gặp vương gia. Không hiểu sau lần này, biết đến bao giờ thần mới được bệ kiến.



Nói rồi nàng tỏ ra luyến tiếc vô cùng.



Nghe chữ bệ kiến, Triệu Thành run lên:



- Công chúa muốn đi cùng cô gia chăng?



Mỹ-Linh khúm núm:



- Nếu được vương gia ban ơn, thực không gì quý bằng. Tiện nữ nghĩ lại trước đây, không biết chính mệnh thiên tử, có hành động chống đối. Tội muôn thác. Mong Vương-gia đại xá cho.



Triệu Thành nghĩ thầm:



- Nếu được hai đứa này theo phò trợ, thực không gì quý bằng. Bọn Vương Duy-Chính, Dư Tĩnh bì thế nào được.



Triệu Thành gật đầu:



- Không biết là không có tội. Cô gia được công-chúa, thế-tử theo phò tá. Sau khi thành đại nghiệp, cô gia sẽ trao cho công-chúa, thế-tử cầm đại quân.



Mỹ-Linh, Thiệu-Thái đứng lên vái tạ.



Địch Thanh thấy Triệu Thành tỏ vẻ trọng đãi Thiệu-Thái, Mỹ-Linh, trong y nảy ra lòng ghen tỵ. Y nhủ thầm:



- Võ công bọn này tuy hơn mình. Nhưng chúng nó gốc Nam-man, ta đâu sợ chúng chiếm mất địa vị? Vả, ta vốn là Vũ-khúc tinh quân giáng thế. Hẳn hai đứa phải kính trọng ta.



Triệu Thành nói với Mỹ-Linh:
- Chà thứ rượu này khác hẳn với thứ rượu ban nãy. Hương vị thoang thoảng như hương sen, mùi vị như có như không, mà tan vào tỳ vị mau hơn nữa.



Mỹ-Linh mỉm cười:



- Tào bang chủ thực xứng đáng với danh hiệu Vạn chung lang mà giang hồ tặng cho. Thứ rượu đầu tiên là rượu đậu nành. Thứ rượu sau là rượu nấu bằng nước lá sen.



Triệu Huy làm quan đã lâu. Y nếm không thiếu gì loại rượu. Rượu đậu nành, rượu lá sen, y từng nếm qua. Song mùi vị không giống loại rượu Mỹ-Linh mang tới. Y hỏi:



- Công chúa! Tiểu tướng đã từng uống rượu đậu nành, rượu nước lá sen, song không giống thứ rượu này.



Mỹ-Linh đã từng nghe ngự trù giảng giải cùng nấu rượu. Nàng thuộc lòng tính chất cùng cách nấu. Nghe Triệu Huy hỏi, nàng nghĩ thầm:



- Tên này khôn thực. Hôm trước Tự-Mai thẩm vấn Quách Quỳ. Quỳ khai rằng hiện mỗi năm Tống đòi Đại-Việt phải cống các loại rượu: đậu nành, cắc kè, thập đại danh hoa và nếp than nấu bằng nước lá sen. Tên này đã làm thị-vệ hoàng-cung. Chắc y muốn tò mò, để hiểu về thuật cất rượu của Đại-Việt đây. Tội gì ta nói cho chúng nghe nhỉ?



Nàng đánh trống lảng:



- Triệu thống chế quả thực kinh lịch. Rượu đậu nành tuy cùng dùng chất liệu giống nhau, nhưng cách cất cùng tính chất thổ ngơi khác nhau. Nên mùi vị khác nhau, có gì là lạ.



Nàng rót rượu thập đại danh hoa mời mọi người, tay bưng chung rượu của mình mời Tào Minh:



- Tào bang chủ. Không hiểu nguyên do nào bang chủ cùng với Sử bang chủ đây sinh ra bất hoà vậy? Bang chủ có thể trình Vương-gia. Vương-gia xử lý cho chẳng hay ư?



Tào Minh cầm chung rượu uống cạn, rồi kính cẩn hướng vào Triệu Thành:



- Khải tấu Vương-gia! Từ trước đến giờ tệ bang với bang Hồng-hà vạch biển chia vùng. Bang Hồng-hà hoạt động từ eo biển Hải-nam trở xuống. Tệ bang hoạt động từ eo biển Hải-nam trở lên. Thế mà lần này bang Hồng-hà vi ước, dám vượt eo biển lên vùng Mân-Việt, không hỏi tệ bang lấy một lời. Như vậy thực khinh nhau quá đáng.



Triệu Thành hỏi Sử Anh:



- Trên chốn giang hồ, bọn võ lâm chúng ta lấy chữ tín làm trọng. Sử bang chủ đã ước hẹn với người sao còn vi phạm?



Sử Anh chắp tay:



- Khải tấu vương gia. Tiểu nhân thực có vi phạm ước với bang Đường-lang, nên đã cung kính xin lỗi, nhưng Tào bang chủ không chịu. Xét cho cùng, tiểu nhân vi phạm cũng có lý do trọng đại.



Triệu Thành ngắt lời:



- Sử bang chủ thử nói rõ lý do xem nào?



Sử Anh cung cung kính kính nói:



- Thưa vương gia. Cách đây mấy ngày, tiểu nhân đang đi trên vùng Ngọc-sơn. Lúc ấy vào giữa đêm, thấy đức Quan-thế-âm bồ tát hiện trên mây. Anh em tiểu nhận thụp xuống lạy. Ngài phán rằng hôm nay, vào khoảng giờ này, Thanh-y đồng tử, Văn-khúc tinh quân, Vũ-khúc tinh quân tuân chỉ Ngọc-Hoàng thượng đế giáng sinh. Sau Thanh-y đồng tử sẽ thành chính mệnh thiên tử. Văn-khúc tinh quân thành tể tướng, Vũ-khúc tinh quân sẽ thành nguyên nhung. Ngài lại dạy: bồ tát Đại-Huệ tuân chỉ Phật-tổ giáng sinh, để trợ giúp Thanh-y đồng tử. Vì vậy anh em tệ bang mới xin phép quan đề đốc Khâm-châu lên đây tiếp giá.



Triệu Thành nghe Sử Anh nói, y run lên:



- Quan-thế-âm có tả hình dạng ba vị đó ra sao không?



Sử Anh nói:



- Ngài trao cho tiểu nhân cuốn trục, dặn rằng đúng giờ Ngọ hôm nay mới được mở ra. Cho nên khi gặp anh em bang Đường-lang, đòi phải trao cuốn trục. Tiểu nhân nhất định không trao, vì vậy mới sinh ra cãi vã, rồi động thủ.



Dư Tĩnh cười:



- Tưởng gì chứ việc đó cũng dễ thôi. Bây giờ đúng Ngọ rồi. Sử bang chủ đem cuốn trục mở cho mọi người xem nào?



Sử Anh, Tào Minh bất quá là bang trưởng một bang hội. Ngày thường gặp viên quan huyện, đã phải khép nép. Bây giờ họ đứng trước một Bình-Nam vương, Phụ-quốc thái-úy, lại được mời uống rượu cùng nói năng nhỏ nhẹ. Nên hai người không dám cãi cọ nhau nữa.



Sử Anh trở về thuyền mình. Một lát y cầm sang một ống bằng bạc. Y cung cung kính kính dâng cho Triệu Thành. Thành tiếp lấy đưa cho Triệu Huy:



- Triệu thống chế. Người mở ra coi, xem hình thiên tử ra sao?



Triệu Huy cầm con dao nhỏ, tiện một vòng. Hộp bạc đứt ra làm hai. Bên trong có cuốn trục. Y cầm cuốn trục mở ra. Mọi người cùng bật kêu lên tiếng úi chà.



Y dơ cho mọi người xem. Trong hình vẽ một con rồng vàng, đầu giống hệt đầu Triệu Thành. Con rồng vàng đang bay lượn trên không. Cạnh đó, có con bạch hổ bay phía sau. Đầu con bạch hổ giống hệt Địch Thanh. Xa chút nữa, có hai vị văn quan, sắc phục thừa tướng. Một người mặt giống hệt Dư Tĩnh. Một người giống hệt Vương Duy-Chính. Phía trước một vị Bồ-tát, mặt giống hệt Minh-Thiên.



Sử Anh, Tào Minh cùng quỳ gối trước Triệu-Thành:



- Bọn hạ thần xin khấu đầu trước thánh thiên tử.



Triệu Thành mừng không bút nào tả xiết. Y đỡ hai người dậy:



- Việc này cần giữ kín. Bằng không cô-gia sẽ bị hại.



Sử, Tào cùng tâu:



- Bệ hạ ban chỉ, bọn hạ thần xin hết sức giữ kín.



Triệu Thành nhỏ nhẹ:



- Hai vị đã biết ta, nên kết thân với nhau, cùng ta xây đại nghiệp. Từ nay đừng gây với nhau nữa.



Tào Minh nắm tay Sử Anh:



- Mong sư huynh thứ tội cho đệ.



Triệu Thành thân mời mọi người uống rượu. Cuối tuần rượu y nói:



- Sử, Tào bang chủ về chỉnh bị lại anh em trong quý bang. Đợi khi cô-gia khởi sự, phải hưởng ứng. Sau này các vị sẽ là khai quốc công thần. Cô-gia trao cho hai vị thống lĩnh anh em giang hồ trên mặt biển từ vùng Mân-Việt tới Giao-chỉ.



Nói dứt y sai Dư Tĩnh viết một mệnh lệnh trao cho hai người. Lấy ấn đóng vào, rồi y ký tên.



Sử Anh cầm lên đọc:



Bình-Nam vương, Phụ quốc thái úy, quản Khu-mật viện, Tổng đốc quân mã trọng sự, lệnh cho Sử Anh, Tào Minh kinh lý trên biển một giải từ Mân-Việt tới Giao-chỉ. Bá quan văn võ từ cấp Đề đốc, Tuyên-vũ sứ phải tuân lệnh điều động của hai người.



Hai người cúi đầu lậy tạ. Sau bữa cơm, Sử Anh hai tay dâng lên Mỹ-Linh một cuốn sách:



- Khải tấu công chúa điện hạ. Thần xin kính dâng công chúa điện hạ bộ kinh Lăng-già, mà hạ thần mới thỉnh được ở chùa Chế-chỉ ở Quảng-châu.



Mỹ-Linh hai tay tiếp kinh, tỏ ý cảm ơn:



- Quý quá! Sử bang chủ thỉnh kinh cho tôi, thực không gì phúc đức bằng.



Hai bang chủ trở về thuyền, rồi cất buồm, kẻ Nam, người Bắc.



Dư Tĩnh nói với Triệu Thành:



- Sự thể thần linh báo mộng khắp nơi. Thần sợ truyện tới tai Lưu hậu, e nguy cho vương gia.



Thiếu-Mai cười:



- Tôi nghĩ khi Vương-gia là thiên-tử, chính Lưu hậu cũng phải khuất phục. Tuy vậy chúng ta cần đề phòng vẫn hơn.



Dư Tĩnh hỏi Mỹ-Linh:



- Công chúa! Anh hùng trong thiên hạ hiện chỉ có chúa công tôi với Khai-Quốc vương. Mệnh trời định, mỗi người một giang sơn. Hôm trước đây, vì không biết, nên chúng tôi có chút mạo phạm với Khai-Quốc vương. Ty chức mong công-chúa đứng trung gian giảng hoà giữa chủ nhân tại hạ với Khai-Quốc vương được chăng?



---------------------------



Ghi chú



(1)Trần-trọng-Kim dịch như sau:



Ở đời tựa giấc chiêm bao,



Làm chi mà phải lao đao nhọc nhằn.



Suốt ngày mượn chén khuây tình,



Say rồi nghiêng ngửa bên mành hằng ba.



Tỉnh ra trông mé trước nhà,



Một con chim hót trong hoa ngọt ngào.



Hỏi xem ngày ấy, ngày nào?



Chim oanh ríu rít đón chào gió Đông.



Thở than cảm xúc nỗi lòng.



Chuốc thên ít chén, say cùng cảnh vui.



Hát ngao chờ bóng trăng soi,



Ca vừa dứt khúc, đã nguôi mối tình.



(2)(3)(4)(5)Trần Trọng-Kim dịch như sau:



Lên Phượng-Hoàng đài ở Kim-lăng.



Phượng-hoàng đến Phượng-hoàng đài,



Phượng đi, đài bỏ, nước trôi lạnh lùng.



Cỏ hoa lấp lối Ngô cung,



Y quan đời Tống, nay trông thấy đồi.



Mịt mù ba núi mầu trời.



Bãi kia Bạch-lộ nước trôi hai giòng.



Đám mây che khuất vầng hồng,



Trường-an không thấy, nỗi lòng băn khoăn.



(6) Phượng-hoàng đài, tương truyền thời Nam-Bắc triều, khoảng niên hiệu Nguyên-gia (424-452) đời Tống. Nhân người ta thấy ở núi gần Kim-lăng có thứ chim ngũ sắc đến đậu. Người đương thời gọi chim ấy là phượng-hoàng. Chỗ chim đậu, người ta dựng một đài kỷ niệm, đặt tên đài Phượng-hoàng. Nay thuộc nội thành Nam-kinh.



(7) Ngô-cung, cung điện triều Ngô. Ý chỉ thời gian qua mau, cảnh trí tang thương.



(8)Tấn đại, thời Tấn. Ý như chú thích (7)



(9) Tam-sơn, có nhiều núi mang tên Tam-sơn. Thứ nhất nằm trên mạn Bắc hồ Động-đình. Tương truyền Quốc-tổ Lạc-long-Quân cưới Quốc-mẫu Âu-Cơ, rồi lên núi Tam-sơn hưởng thanh phúc ba năm. Khi hai ngài lên núi, có chín vạn bông Tầm-xuân nở. Núi Tam-sơn mà Lý nói đến trong bài, thuộc phía Nam thành Nam-kinh.



(10)Bạch-lộ châu, cù lao con cò trắng. Cù lao Bạch-lộ nằm trên sông Tần-hoài thuộc Nam-kinh.



(11) Trường-an, kinh đô thời Tây-Hán của Trung-quốc.