Ngược Về Thời Minh

Sau khi kiên nhẫn lắng nghe một hồi, rốt cuộc Dương Lăng cũng hiểu được đại khái sự việc. Hoá ra vị Lý cử nhân này cũng là con cháu quan lại, phụ thân từng làm Hữu thị lang bộ Công, có anh trai hiện đang làm quan của bộ Lại. Ba năm trước sau khi đỗ đạt, có công danh (*)Lý cử nhân mới đính ước chuyện hôn nhân. Sau khi từ hôn Cao Văn Tâm, được huynh trưởng tác hợp, hắn đã đính hôn với nhà Lưu ngự sử.



(*) có khi chỉ có nghĩa là thi đậu, có danh vọng (ví dụ đậu tú tài); ở đây vì đã đậu Cử hân nên được đưa vào danh sách chờ bổ nhiệm làm quan.



Không ngờ mấy ngày trước Lưu ngự sử lại đột nhiên sai người huỷ hôn. Hai nhà chưa lập hôn thú, chuyện này vốn cũng chẳng đáng chê trách gì, song Lý cử nhân lại nuốt không trôi, bèn tìm đến nhà để tranh luận phải trái. Lưu ngự sử chẳng nói gì nhiều, chỉ lạnh nhạt nói một câu tiểu nữ cứng đầu hư hỏng không dám trèo cao rồi đuổi hắn về.



Lý cử nhân bị hai tên gia đinh lôi ra khỏi cửa, nghe thấy bọn chúng trong lúc đóng cửa cười nhạo hắn đã đắc tội với Dương đại nhân của Nội xưởng mà còn vọng tưởng bám víu vào Lưu ngự sử. Do vậy hắn mới nảy lòng nghi ngờ Dương Lăng đã âm thầm gây chuyện phá đám, bèn tìm đến nhà để lý sự.



Dương Lăng nghe vậy mà bực cả mình, loại chuyện xúi quẩy này làm sao giải thích rõ ra đây? Y đảo mắt nhìn quanh, thấy đằng xa đã bắt đầu có nhiều thôn dân kéo đến xem náo nhiệt, bèn cười nhạt một tiếng rồi nói:



- Dương mỗ xuất thân ở chốn hoang vu, trong nhà mấy đời làm nông, mãi đến đời Dương mỗ, may được Tiên đế và đương kim Hoàng thượng tín nhiệm mới giao cho trọng trách. Thiên ân tẩy rửa thân phận, kẻ làm bề tôi nào dám không tận trung báo đáp?



Dương mỗ thân là tổng đốc Nội xưởng, lo nghĩ cũng là cho cả đất nước. Nơi nào có kẻ phạm thượng gây loạn, nơi nào có quan lại tham ô phạm pháp, nơi nào có thiên tai nhân hoạ, cần cấp báo về cho vua hay thì Dương mỗ mới nhúng tay vào. Ngươi nghĩ bản quan là ông tơ bà mối của nhà họ Lý à? Ngươi cưới vợ cũng được, nạp thiếp cũng được, chuyện đó có liên quan gì tới bản quan?



Thân là cử nhân, ngươi nên biết rằng kiện cáo vu vơ, nhục mạ bản quan là có tội. Ngươi đã biết tội chưa? Niệm tình ngươi có được công danh không dễ, bản quan cũng không muốn so đo. Nếu như có bằng chứng, ngươi có thể đến phủ Thuận Thiên kiện bản quan phá hỏng nhân duyên, nếu như không bằng không chứng, vậy mời ngươi về đi cho.



Dương Lăng dùng khẩu khí mà Lý cử nhân trả lời lúc trước trả lại hết cho hắn, ngay sau đó quay sang nháy mắt với gia nhân. Hai tên gia nhân đã biết gã Lý cử nhân này bạc tình vô lễ với tiểu thư nhà mình, vốn đã không ưa, vừa thấy lão gia ra hiệu liền xông lên cắp nách đẩy hắn đi một mạch thật xa.



Lý cử nhân biết Dương Lăng xuất thân văn nhân, vốn còn tưởng đến nhà đấu lý lẽ một phen, ai ngờ Dương Lăng lại không thèm đấu khẩu mà sai người đuổi hắn về, thế là giận run người mắng:



- Hổ thẹn cho kẻ văn nhân, thật sự là hổ thẹn cho kẻ văn nhân!



Dương Lăng cũng cảm thấy chán nản trong người. Chuyện này hoàn toàn không cách nào giải thích rõ ràng được, lại còn bị Hoàng thượng nhìn thấy. Nhưng giờ không phải là thời kỳ căng thẳng nên lại không thể điều phiên tử Nội xưởng về giữ cửa, e rằng sau này quan viên tới thăm càng lúc càng nhiều, bọn họ thấy được sự phô trương như vầy há chẳng sẽ chỉ trích mình sao?



Dương Lăng xoay người gượng cười nói với Chính Đức:



- Hoàng thượng! Thần và láng giềng có chút hiểu lầm đã khiến Hoàng thượng chê cười rồi.



Chính Đức cười lớn đáp:



- Vị cử nhân đó nghĩ khanh trộm búa(1) mà thôi, nào có liên hệ gì với ái khanh đâu? Được rồi, trời cũng không còn sớm nữa, trẫm phải về cung đây.



Hắn vừa nói vừa cười, vẫy tay chào Dương Lăng đang đứng ngây người; gia nhân đã mở cửa hông dắt ngựa ra ngoài.



Hoá ra khi nãy Lưu Cẩn đã đem hết sự tình kể từ đầu đến cuối cho Chính Đức. Đúng là trong triều có người thân thì dễ xử lý công việc: bản thân Dương Lăng không thể biện bạch, có người khác giải thích giùm mình sẽ dễ khiến người ta tiếp nhận hơn.



Số lần Lưu Cẩn lui tới Dương phủ hơn xa Chính Đức, cho nên lão đã nghe chuyện Lý cử nhân hủy hôn từ trước. Ngày đó Lưu Vũ đem một tấu chương khá quan trọng vào triều, trong lúc tán gẫu đã đề cập đến chuyện cưới hỏi của con gái mình, Lưu Cẩn buột miệng kể lại vài câu, ai ngờ Lưu ngự sử này ghi nhớ trong lòng. Vì muốn tránh nảy sinh khúc mắc với Dương Lăng nên lão đã hủy hôn.



Phải nói vị Lưu Vũ này cũng là một kẻ khôn khéo. Tuy lão ta giao hảo với Tiêu Phương nhưng đám lão thần chính phái trong triều chỉ ghét cay ghét đắng Tiêu Phương mà lại rất thưởng thức lão. Đỗ tiến sĩ năm Thành Hoá thứ tám, trước tiên lão làm Tri huyện rồi thăng làm Ngự sử, lại từng làm Án sát sứ tỉnh Sơn Đông.



Về sau Đại học sĩ Lưu Kiện đề bạt lão làm Hữu thiêm đô ngự sử. Sau khi hoàng đế Chính Đức kế vị, Thượng thư Mã Văn Thăng của bộ Lại tiến cử lão lên làm Hữu đô ngự sử, kiêm Tổng đốc quân vụ Tuyên phủ, Đại Đồng và Sơn Tây, cũng là một vị đại thần có thực quyền trong triều.



Quan hệ giữa Lưu Cẩn và Lưu Vũ cũng rất tốt, nên Lưu Cẩn không nói thật với Chính Đức rằng Lưu ngự sử e ngại ân oán giữa Dương Lăng và Lý gia, mà chỉ nói vị ngự sử này nghe nói Lý cử nhân là kẻ ném đá xuống giếng (dậu đổ bìm leo), hoài nghi phẩm hạnh của hắn nên bèn hủy hôn. Chính Đức lại là kẻ đầu têu gây nên chuyện này*, nghe vậy đương nhiên chỉ cười bỏ qua.



(*ý nói vì hắn nên Cao Văn Tâm mới bị phạt nô tịch và bị hủy hôn, dẫn đến ân oán hai nhà Dương-Lý)



Hiện Dương Lăng cũng chẳng có sức đâu mà lo bao đồng được nữa, bấy nhiêu quan viên trong triều còn đang tìm cách gây phiền phức cho y, kể chi là một tên cử nhân như thế này. Vả lại Cao Văn Tâm đã vì nhà họ Dương, vì mình mà bỏ ra rất nhiều công sức, mình mắc nợ nàng ấy rất nhiều.




- Bây giờ không giống như trước kia nữa rồi. Ta cũng muốn hầu hạ bên cạnh Hoàng thượng mọi lúc mọi nơi, có điều tấu chương cần chỉnh lý vẫn chưa xong. Đám quan viên nọ viết tấu chương cũng dài dòng hệt như hát tuồng vậy, lê tha lê thê, không đọc hết đến câu cuối cùng thì thật chẳng biết bọn họ muốn nói gì nữa, khiến người ta sốt ruột chết đi được. Hiện tại Mã Vĩnh Thành đang theo hầu Hoàng thượng đó.



Dương Lăng biết lão đọc những tấu chương đó không hiểu bao nhiêu. Thông thường lão sẽ mang chúng về nhà, trước tiên bảo tên tú tài mà lão rước về giải thích cho lão hiểu, sau đó lại mang kiến nghị của Lý Đông Dương, Tiêu Phương, Dương Đình Hoà ra cho cả ba người (thêm đứa cháu rể) vừa uống trà vừa thảo luận, sau cùng sẽ chọn xác nhận được xem là thích hợp nhất.



Những chuyện này là do Cốc Đại Dụng lúc đến thăm kể thành chuyện cười cho y nghe, đương nhiên Dương Lăng sẽ không nói toạc ra.



Hai người trò chuyện vài câu, Dương Lăng thấy trong phòng chỉ có hai người, thích hợp để khuyên lão trồng thử khoai lang ở quê nhà, bèn nói:



- Bản quan có một chuyện muốn bàn bạc cùng công công.



Không ngờ cùng lúc Lưu Cẩn cũng nói:



- Ta có việc muốn bàn bạc cùng đại nhân.



Hai người vừa nói xong, đồng thời cùng thoáng sững người, rồi cùng bật cười lớn. Dương Lăng xua tay cười nói:



- Chuyện của bản quan nói ra thực hơi phiền phức. Công công có việc gì xin hãy nói trước cho ta nghe thử.



Lưu Cẩn vươn người nhón lấy một bản tấu chương dày cộp ở trên bàn rồi nói:



- Hiện nay ta nắm giữ nội đình, không thể không có cống hiến gì cho triều đình. Đại nhân đề xuất việc giải cấm thông thương ích nước lợi dân, khiến ta có chút gợi ý, bèn trăn trở mấy đêm, nghĩ ra được một ít kiến giải bài trừ những tệ nạn hủ bại trong triều, muốn trình lên cho Hoàng thượng.



Dương Lăng sửng sốt, nhìn vẻ mặt nghiêm túc lẫn hưng phấn của Lưu Cẩn mà không dám cười, bèn ho khan vài tiếng rồi hỏi:



- Không biết công công muốn đưa ra kiến nghị về phương diện nào?



Lưu Cẩn hăng hái:



- Ta suy nghĩ ba đêm, tổng hợp những vấn đền liên quan đến năm bộ Lại, Hộ, Binh, Công, Hình, tổng hợp những mặt về luật pháp, liêm chính, trị lại, hộ tịch, đất đai, tiền lương đã đề xuất ra bốn mươi sáu kiến nghị.



Lão cười khiêm tốn nói tiếp:



- Thật ra... còn có mấy kiến nghị khác nữa, có điều ta vẫn chưa nghĩ ra được biện pháp thích hợp cho nên chưa nêu ra.



Dương Lăng vất vả nuốt ngụm nước bọt, trợn mắt nhìn vị “tiên phong về cải cách” mà không mở miệng nói được câu nào.



Chú thích:



(1) Nguyên văn "nghi lân đạo phủ" (nghi: nghi ngờ; lân: láng giềng; đạo: lấy trộm; phủ: búa/rìu), tạm dịch nghi ngờ láng giềng trộm búa của mình. Truyện kể rằng có một người bị mất cái búa, nghi ngờ đứa con nhà hàng xóm lấy trộm, nên cảm thấy bất cứ hành động dáng vẻ gì của đứa bé nọ cũng đều đáng ngờ. Vài hôm sau, ông ta tìm lại được cái búa bị mất, thế là không còn cảm thấy thằng bé nhà bên cạnh giống như kẻ trộm cắp nữa. Truyện dạy ta rằng: chớ nên dễ dàng nghi ngờ người khác, cần phải có chứng cứ thiết thực.



(2) Nguyên văn "minh hàng ám thăng": bề ngoài chuyển làm một chức vụ bé hơn nhưng quyền hạn thực tế lại cao hơn.



(3) Trích từ câu nói "ba anh thợ giày bằng một ông Gia Cát Lượng": đại ý nói nếu không có cá nhân giỏi thì tập thể cũng có thể làm nên chuyện (giống như "ba cây chụm lại nên hòn núi cao" vậy).



(4) Hai phòng liên thông với nhau.