Ngược Về Thời Minh

Sáng sớm hôm sau, nữ thần y Cao Văn Tâm tiểu thư thoát khỏi nhạc tịch*, được một chiếc kiệu nhỏ lặng lẽ đưa ra khỏi thành.



(*: chỉ thân phận kỹ nữ)



Buổi trưa, thượng thư bộ Lễ Vương Quỳnh được hoàng đế ân chỉ thả ra khỏi ngục. Vương thượng thư tóc bạc trắng vừa ra khỏi đại ngục của bộ Hình liền được đám quan viên chạy tới vây đón hỏi han ân cần như một anh hùng chiến thắng trở về. Phong thái ấy (của lão) thật là oanh liệt. Hơn phân nửa số quan viên trong triều đã kéo tới đây. Ba vị đại học sĩ mặc dù không tiện lộ diện song cũng sai người tới chúc mừng.



Phủ Thượng thư bày ra đại yến, một đám quan viên có tài văn chương không khỏi chia vần đấu thơ nghênh đón chúc mừng một phen. Rượu uống chưa mềm môi, Vương Quỳnh đã giơ cao chén, bước ra giữa đại sảnh, vòng tay nói:



- Các vị đồng liêu hảo hữu, Vương Quỳnh xúc phạm thiên nhan, bị giam vào ngục. Nhờ có các vị hảo hữu tìm mọi cách giúp đỡ, Vương mỗ mới thoát khỏi ngục tù. Vương mỗ thật sự phải đa tạ các vị. Chén rượu này, lão phu xin kính mọi người!



Vương Quỳnh dứt lời, lập tức giơ cao chén uống cạn một hơi. Lão tuy bày rượu thết đãi đáp tạ các vị đồng liêu ở nhà, song vẫn nghiêm túc tuân thủ lễ nghi: một thân quần áo hiếu (tang) phục cho tiên đế, râu trắng tóc bạc, mặt ngời chính khí. Những quan viên đến đây chúc mừng thấy thượng thư kính rượu, lần lượt đứng dậy đáp lễ.



Thượng thư bộ Lại Mã Văn Thăng cười đáp:



- Vương thượng thư phẩm đức văn chương đứng đầu, thiên hạ kính ngưỡng, thân là thượng thư bộ Lễ lại càng tận chức tận lực. Ngày ấy vì khuyên can hoàng thượng giữ lễ, nhất thời kích động phẫn nộ mà xúc phạm tới thánh giá, vốn cũng không phải là chuyện lớn gì. Cho dù chúng tôi không dâng thư xin miễn tội, hoàng thượng cũng nhất định sẽ xá tội cho đại nhân.



Vương Quỳnh nghe thiên quan* bộ Lại khen ngợi như thế, không khỏi cười vui vẻ, trở về chỗ ngồi rồi nói:



- Mã thượng thư quá khen, thượng quốc như Hoa Hạ của chúng ta là lễ nghĩa chi bang, thực lễ(1) chi quốc, thánh nhân sáng lập ra ngũ lễ(2), chúng ta phải hiểu lễ, học lễ, thủ lễ, trọng lễ. Đây là đại sự cai trị quốc gia, ổn định xã tắc, trật tự nhân dân, lợi cho con cháu. Thân là thần tử há có thể thấy vua phạm lỗi mà không nói? Nhưng có thể khuyên được hoàng thượng thủ lễ, đừng nói là ngồi tù, cho dù phải mất mạng thì đã sao?



(*: chỉ thượng thư bộ Lại)



Vương Ngao gật đầu lia lịa khen hay:



- Thánh nhân dùng lễ để soi sáng cái đức, dùng lễ để kính trọng cái đức. Có câu người mà không có lễ thì không thể sống, việc mà không có lễ thì không thành, quốc gia mà không có lễ thì không yên. Đại nhân mạo phạm thiên nhan trực ngôn can gián có thể nói là gương tốt cho bá quan. Chúng tôi dâng sớ xin thánh thượng tha tội, ấy chính là bổn phận.



Hữu đô ngự sử, thị lang bộ Binh, tổng đốc quân vụ Tuyên Hoá, Đại Đồng và Sơn Tây là Lưu Vũ Lưu đại nhân nghe vậy chợt nói:



- Theo hạ quan biết, sáng nay thống lĩnh thân quân thị vệ Dương Lăng Dương đại nhân từng xin hoàng thượng tha cho đại nhân. Y là người tâm phúc của hoàng thượng, nói không chừng lần này đại nhân được ra ngục, người góp sức nhiều nhất chính là Dương đại nhân đó.



Vương Quỳnh nghe xong phật ý không vui, cười lạnh:



- Một thằng oắt con, ỷ là cựu thần Đông cung, mới có thể ra vào triều đường. Hắn thì biết gì? Hừ! Lúc lão phu khuyên nhủ hoàng thượng quay về điện để túc trực bên linh cữu, chính hắn đã buông lời gièm pha ngăn cản. Lão phu tức giận mới lấy nghiên mực ném hắn. Sao hắn lại có thể cầu xin cho lão phu?



Dương Phương nghe vậy thưa:



- Chuyện Dương Lăng góp lời cầu xin cho Thượng thư đại nhân quả thật là có. Nhưng... theo bản quan thấy, nhất định là hắn thấy lúc Thượng thư đại nhân vào tù, mọi người phản đối, bá quan phẫn nộ, để tránh cho mình khỏi trở thành mục tiêu công kích, mới làm bộ làm tịch như vậy!



Thị lang bộ Hình Triệu Giản Chi vỗ đùi đánh đét:



- Đúng vậy, lão đại nhân ở trong ngục mấy ngày nay chắc hẳn còn chưa biết, tên Dương Lăng đó còn dâng lời với hoàng thượng, bảo quan viên ở những tỉnh giàu có trong thiên hạ không được nhậm chức tại tỉnh nhà, lấy cái tên mỹ miều là “phòng ngừa tham ô”. Bây giờ loạn đến rối tinh rối mù cả lên.



- Cái gì?



Vương Quỳnh giận run người:



- Đạo trị thế, không dùng pháp lệnh để ép buộc, mà lấy giáo hoá làm đầu. Nếu muốn phòng tham ô, phải nói về lễ nhạc, chính bản thân phải thực hiện, phổ biến giáo hoá, tuân thủ phong tục. Thay vì dùng chế độ phòng tham ô, chi bằng lấy đạo đức để giáo hoá? Làm vậy chẳng phải là bỏ gốc lấy ngọn sao?




Vương Cảnh Long có lòng ‘kết giao’, nên không còn vác bộ mặt tức giận nhưng không dám nói ra như lần trước tới nữa. Vẻ mặt và động tác lần này đã tự nhiên hơn nhiều,. Dương Lăng cũng không muốn kết thù với Vương thượng thư vốn có môn sinh bạn cũ khắp thiên hạ, thấy vị Vương tam công tử thập phần nhiệt tình, y cũng không dám thất lễ, bèn vội dâng trà đãi khách. Chuyện trò không vui không nhạt cả buổi, Vương Cảnh Long mới chuyển đề tài, nói rằng muốn đem thê tử đến đây, xin vị nữ thần y nhà họ Dương khám và chữa bệnh cho nàng.



Dương Lăng tưởng rằng y vì nguyên do này mới thay đổi thái độ từ ngạo mạn chuyển sang cung kính, vì vậy thái độ vốn mang theo vài phần đề phòng ban đầu lúc này cũng lập tức được giải trừ.



Y tính toán một chút. Nếu công tử nhà họ Lý đọc xong thư của mình mà chịu tiếp nhận Cao tiểu thư, thì để việc Ấu Nương bị bệnh không bị người ta vạch trần, mình vẫn phải thường xuyên mời Cao tiểu thư tới phủ. Ấu Nương vốn không có bệnh, việc này chỉ là thuận nước giong thuyền, thế nên y không ngại mà lập tức đồng ý luôn với Vương Cảnh Long.



Vương Cảnh Long lại đàm đạo một hồi, thấy hôm nay Dương Lăng tiếp khách, trong phòng chỉ có bốn gã gia nhân hầu hạ, không gọi hai người tỳ nữ xinh đẹp mà lần trước mình gặp ra, biết rằng hôm nay không có duyên được gặp, thế là đành thất vọng cáo từ ra về.



Dương Lăng tiễn Vương Cảnh Long xong, trở lại thư phòng ngồi một chút. Khoảng thời gian hai chén trà sau, lão quản gia đã vội vã chạy về, Dương Lăng trông thấy cả mừng, vội vàng đón lão vào nhà hỏi:



- Lão quản gia, đã đưa thư rồi à? Công tử họ Lý nói sao?



Lão quản gia tức giận đến mặt đỏ bừng bừng, căm phẫn thưa:



- Lão gia, tiểu nhân cầm thư của người chạy tới phủ Lý viên ngoại. Nào ngờ nhà họ Lý cứ như tránh ôn thần ấy, đến cả cửa cũng không cho lão nô vào, chỉ bảo lão nô nhét thư vào khe cửa. Lão nô đợi nửa canh giờ, công tử Lý gia mới viết một phong thư, lại nhét vào khe cửa chuyển ra, từ đầu đến cuối ngay cả mặt cũng không thấy.



Dương Lăng nghe lão quản gia nói xong, lòng không khỏi trầm xuống. Y vội lấy phong thư hồi âm của Lý công tử, mở ra đọc kỹ. Phong thư này là một phong thư theo thể văn ngôn điển hình, lời văn cao siêu, nội dung sâu xa, khiến vị ”tú tài dỏm” đọc bức thư văn nhã tỉa tót của gã cử nhân thật đó vất vả vô cùng.



Dương Lăng xem từng chữ cả một buổi, mới đại khái hiểu được nội dung bức thư. Thư của vị Lý công tử này tuyệt không hề đề cập tới việc nhà họ Cao gặp nạn, cũng không đề cập tới chuyện Cao tiểu thư bị đưa vào Giáo Phường ty. Trong thư, đầu tiên là nói về lễ nghĩa liêm sỉ mà một nữ tử phải tuân thủ, sau đó lại tự hào kể về sự tích làm quan vinh quang chói lọi của nhà họ Lý từ thời Ngũ Đại đến nay. Cuối cùng rất khách khí hỏi một câu rằng: đại nhân muốn cử nhân như ta đây làm phu quân của tỳ nữ nhà ngươi sao?



Dương Lăng xem xong, lập tức nghẹn họng. Trong lúc y đang ngẩn người, Hàn Ấu Nương khấp khởi chạy vào, hỏi:



- Tướng công, sáng nay thiếp làm canh mơ chua hiện đang ướp lạnh dưới giếng, chàng có muốn uống một chén không?



Dương Lăng lau mồi hôi đáp:



- Ừm... Ấu Nương à, lấy cho ta chăn nệm chiếu gối. Đêm nay tướng công sẽ không về hậu viện nữa, mà sẽ ngủ trong thư phòng này.



Chú thích:



(1) “thực lễ” là lễ nghi về ẩm thực. Lễ nghi về ẩm thực là những quy tắc chuẩn mực đạo đức và xã hội trong sinh hoạt ăn uống mà mọi người phải tuân thủ.



(2) “Ngũ lễ” chỉ năm loại lễ chế cổ đại, bao gồm:



1. Cát lễ: lễ cúng bái thiên thần (Hạo Thiên thượng đế), địa chi (Ngũ Đế) và nhân quỷ (tiên vương, tiên đế)



2. Hung lễ: lễ phúng viếng chia sẻ đau thương khốn khó



3. Quân lễ: lễ thao diễn và chinh phạt quân sự



4. Tân lễ: lễ tiếp đãi tân khách



5. Gia lễ: lễ nghi về kết nối quan hệ và tình cảm giữa người với người



(3) Chỉ bốn loại lễ vật, tượng trưng cho bốn mùa, hàm ý chúc phúc cát tường. Bốn loại lễ vật (thường là món ăn) khác biệt tuỳ theo phong tục từng vùng, ví dụ thịt, cá, gà, vịt, rượu, trà, thuốc lá…