Đông Chu Liệt Quốc

Quản Di Ngô đau nặng, dặn Tề Hoàn công đuổi Địch Nha, Thụ Điêu và Khai

Phương, lại tiến dẫn Thấp Bằng. Có người đem tin ấy báo với Dịch Nha.

Dịch Nha vào yết kiến Bão Thúc Nha, rồi nói với Bão Thúc Nha rằng :



Ngày trước ngài tiến dẫn Trọng phụ lẽn làm tể tướng, nay Trọng

phụ Ốm, chúa công hỏi chuyện, Trọng phụ lại nói ngài không có tài chính

trị mà tiến dẫn Thấp Bằng, tôi rất lấy làm bất bình.



Bão Thúc Nha cười mà nói? rằng :



ấy chỉ vì thế mà ta mới tiến dẫn Trọng phụ , Trọng phụ là người

trung với nước mà không vì bạn. Giả sử chúa công cho ta làm chức tư khấu để khu trừ những đứa gian nịnh thì ta làm được, chứ cho ta cầm quyền

chính trong nước thì lũ các ngươi còn đất nào mà dung thân nữa ?



Dịch Nha xấu hổ cáo lui. Ngày hôm sau, Tề Hoàn công lại đến thăm Quản Di Ngô thì Quản Di Ngô đã không nói được nữa. Bão Thúc Nha và Thấp Bằng không cầm được nước mắt. Đêm hôm ấy, Quản Di Ngô mất. Tề Hoàn công khóc lóc, thương xót vô cùng, và nói rằng :



Thương thay Trọng phụ ! Trọng phụ chết đi thật là trời bẻ cánh

tay ta. Nói xong, liền sai quan thượng khanh là Cao Hổ (con Cao Hề) coi

việc cất tang Quản Di Ngô. Bao nhiêu những thái ấp của Quản Di ngô đều

cho con Quản Di Ngô hưởng tất cả, và cho được nối đời làm quan đại phu.

Dịch Nha nói với quan đại phu là Bá Thị rằng :



Ngày trước chúa công lấy đất Biền ấp của nhà ngươi thưởng cho

Trọng phụ, nay Trọng phụ mất rồi, nhà ngươi nên nói với chúa công đòi

lại đất ấy, rồi ta cũng liệu cách nói giúp nhà ngươi.



Bá Thị khóc mà nói rằng :



- Vì ta không có công trạng gì, vậy nên chúa công mới lấy đất

của ta mà thưởng cho Trọng Phụ. Nay Trọng phụ dẫu mất rồi, nhưng công

trạng của Trọng phụ hãy còn, ta mặt mũi nào mà xin đòi lại.



Dịch Nha than rằng :



- Trọng phụ mất rồi, mà còn khiến Bá Thị phải tâm phục như vậy

thế thì lũ chúng ta là tiểu nhân thật ! Hoàn công theo lời Quản Di Ngô

dặn lại, liền giao quyền chính cho công tôn Thấp Bằng. Chưa được một

tháng thì Thấp Bằng mất.



Tề Hoàn công nói :



- Trọng phụ thật là bậc thánh, sao lại biết rằng Thấp Bằng không sống được bao lâu nữa ?



Nói xong, bèn dùng Bão Thúc Nha thay Thấp Bằng. Thúc Nha cố ý từ chối. Hoàn công nói :



Nay trong tnều không có ai bằng ông, ông còn nhường cho ai ?



Thúc Nha nói :



Tôi là người yêu điều thiện mà ghét điều ác, chắc chúa công cũng đã biết, nếu chúa công dùng tôi thì tôi xin đuổi Dịch Nha, Thụ Điêu và

Khai Phương.



Hoàn công nói :



- Trọng phụ ngày xưa cũng có dặn ta như vậy, nay ta xin vâng

lời. Nói xong, ngay ngày hôm ấy hạ lệnh đuổi Dịch Nha, Thụ Điêu và Khai

Phương, không cho được vào triều. Bão Thúc Nha mới nhận chức tể tướng.



Bấy giờ có nước Hoài Di đem quân xâm phạm nước Kỷ. Nước Kỷ sai

người sang cáo cấp với nước Tề. Hoàn công hội quân các nước thân hành đi cứu nước Kỷ. Chư hầu thấy Tề Hoàn công dùng Bảo Thúc Nha làm tể tướng,

những chính sách của quản Di Ngô trước kia vẫn thi hành, không thay đổi

gì cả.



Tấn Huệ công từ khi lên nối ngôi trong nước mất mùa luôn mãi, đến năm năm trời, kho tàng hết sạch cả, dân không lấy gì mà ăn.



Tấn Huệ công muốn đong thóc ở nước khác về, mới nghĩ đến nước

Tần là một nước láng giềng gần, lại có tình thân thuộc, chỉ hiềm nỗi

ngày trước phụ ước chưa đến, nên muốn hỏi mà không dám hỏi.



Khước Nhuế nói :



- Không phải là ta phụ ước với Tần, chẳng qua chỉ là xin hoãn

thôi nếu nay ta xin đong thóc mà Tần không cho, thế là Tần xử tệ với ta

trước, bấy giờ ta sẽ phụ ước.



Huệ công khen phải, sai quan đại pbu là Khánh Trịnh đem lễ vật

sang nói với Tần Mục công xin đong thóc. Tần Mục công họp các quan lại

mà hỏi rằng :



Nước Tấn khi trước có hẹn biếu ta năm thành mà không chịu biếu,

nay nhân trong nước mất mùa, lại sai sứ sang xin đong thóc, chẳng biết

có nên cho hay không ?



Kiển Thúc và Bách Lý Hề đồng thanh nói :



Thiên tai thì nước nào không có, nay ta giúp người thì trời tất giúp ta.



Mục công nói :



Ta làm ơn với nước Tấn nhiều lắm rồi ! Công tôn Chi nói :



- Làm ơn mà Tấn biết đền ơn thì có thiệt gì đến nước Tần ta, nếu Tấn không biết đền ơn thì trái tại nước Tấn, bấy giờ ta sẽ liệu kế,

chúa công cứ cho.



Phi Báo nghĩ đến thù cha ngày xưa, vùng tay mà nói rằng :



- Vua nước Tấn vô đạo, trời ra tai, ta nên thừa cơ đem quân sang mà đánh.



Do Dư nói :



- Người nhân đức, không thừa lúc người ta nguy cấp mà cầu lợi. Chúa công nên đong là phải.



Mục công nói :



- Phụ Ơn ta là vua nước Tấn, bây giờ bị đói là dân nước Tấn, ta kbông nỡ vì một ông vua mà làm khổ muôn dân.


Mục công truyền đem Đỗ Ngạn Di ra chém, rồi lại cởi áo cẩm bào

trùm cho Kiển Bính, sai Bách Lý Hề chở xe về nước Tần để chữa thuốc đến

hơn nửa năm mới khỏi.



Mục công đã toàn thắng, hạ lệnh nhổ trại lên đường và sai ngườí báo Tấn Huệ công rằng :



Nhà vua không muốn nhường tôi, nay tôi cũng không thể nhường nhà vua được, vậy xin mời nhà vua đến nước tôi để tôi xin chịu lỗi.



Tấn Huệ công nín lặng mà cúi đầu xuống. Tần Mục công sai công

tôn Chi đem quân áp giải Tấn Huệ công về nước Tần. Bọn Quắc xạ Hàn Giản, Lương Do My, Gia Bộc Đồ, Khước Bộ Dương, Quách yển và Khước Khuất, đễu

đầu bù tóc rối, lũ lượt theo sau, trông rất thê thảm ! Tần Mục công lại

bảo các quan đại phu nước Tấn rằng :



Vua tôi nhà ngươi khi trước có bảo ta muốn lấy thóc nước Tấn thì phải đem quân đến mà lấy, nay ta giữ vua nước Tấn, chẳng qua là để có

thóc của nước Tấn đó mà thôi, nào dám làm điều gì quá lẽ ! Bọn Hàn Giản

sụp lạy mà nói rằng :



- Nhà vua thương chúa công tôi là người ngu mà có lòng khoan nhân thì hoàng thiên hậu thổ sẽ chứng giám cho câu nói của nhà vua.



Mục công về đến bờ cõi nước Tần, hội các quan để thương nghị.



Mục công nói :



- Ta chịu mệnh trời dẹp loạn nước Tấn mà lập Di Ngô, nay vua

nước Tấn bội ơn ta, tức lả một kẻ có tội với trời, ta định giết vua nước Tấn để tế trời, phỏng có nên không ?



Công tử Chí nói :



- Chúa công nghĩ rất phải ! Công tôn Chi can rằng :



- Không nên ? Tấn là một nước lớn, ta bất vua nó cũng đã quá lắm rồi, nay lại giết đi thì tất nhiên người nước Tấn thêm oán. Người nước

Tấn sẽ báo thù nước Tần ta, còn tệ hơn nước Tần ta báo thù nước Tấn ngày nay ! Công tử Chí nói :



- Tôi thiết tưởng chẳng những nên giết vua nước Tấn mà thôi, lại còn lập Trùng Nhĩ lên làm vua nước Tấn, như thế thì dân nước Tấn ơn ta

chẳng hết, còn oán nỗi gì ! Công tôn Chi nói :



- Trùng Nhĩ là người nhân từ, khi trước đã không chịu vì việc

cha chết mà về nối ngôi, huống chi ngày nay lại chịu nhân việc em chết

mà về nối ngôi hay sao ! Trùng Nhĩ không vễ mà lập ngưòi? khác thì cũng

chắng khác gì Di Ngô nếu Trùng Nhĩ chịu về thì tất lại ngĩ đến em mà oán nước Tần ta lắm. Như thế thì bỏ mất cái ơn của Di Ngô, mà mua thêm cái

oán của Trùng Nhĩ, tôi thiết tưởng không nên.



Mục công nói.:



- Một đằng đuổi đi, một đằng giam lại và một đằng cho về trong ba cách ấy cách nào lợi hơn ?



Công tôn Chi nói :



Giam lại thì có ích gì cho nước Tần mà đuổi đi thì tất lại có

người lập mưu đem vào nước Tấn, chi bằng ta nên cho vua nước Tấn lại về

phục vị.



Mục công nói :



Thế ra ta đem quân đánh Tấn mất công không hay sao ?



Công tôn Chi nói :



Tôi thiết tưởng nên bắt vua nước Tấn nộp cho ta năm thành ở đất

Hà Đông, lại bắt thế tử Ngữ phải sang ở nước ta để làm tin, rồi mới cho

giảng hòa. Như thế thì vua Tấn không bao giờ dám quên ơn Tần và ngày sau cha chết con nối, nước Tấn đời đời qui phục nước Tần ta thì còn gì lợi? hơn nữa ! Tần Mục công nói :



- Nhà ngươi lại tính trước đến những việc mấy đời sau. Nói

xong, truyền đem Tấn Huệ công an trí ở Linh Đài sơn, rồi thu quân về

kinh thành:



Bỗng thấy một bọn nội thị kéo đến, đều mặc tang phục cả. Mục công thấy lạ, bèn hỏi. Nội thị thuật lời nói của Mục Cơ rằng :



Trời làm tai vạ, hai nước Tấn Tần bất hòa với nhau , nay vua Tấn bị bắt thì thiếp cũng lấy lảm xấu hổ lắm.- Nếu đem vua Tấn về đây buổi

sớm thì thiếp chết buổi sớm, đem về buổi chiều thì thiếp chết buổi

chiều. Thiếp sai lũ nội thị mặc tang phục đi đón chúa công xin chúa cồng tha cho vua Tấn, tức là cứu cho thiếp được khỏi chết.



Mục công giật mình kinh sợ, hỏi nội thị rằng :



- Hiện nay phu nhân ở trong cung, sự thể thế nào ?.



Nại thị nói :



- Từ khi phu nhân tôi nghe tin vua Tấn bị bắt, liền đem thế tử

mặc đồ tang phục, lên cái nhà gianh ở trên Sùng Đài , dưới Sùng Đài bắt

chất nhiều củi khô. Chúng tôi đưa cơm vẫn phải trèo qua đống củi mà đi.

Phu nhân tôi lại nói rằng : "Chờ khi nào chúa công cho đem vua Tấn về

thì phu nhân tôí đốt lửa lên mà tự tử, để tỏ cái tình anh em ?"



Tần Mục công thở dài mà than rằng :



- May sao công tôn Chi lại khuyên ta đừng giết vua nước Tấn, nếu không thì phu nhân chết mất rồi ?



Nói xong, bèn truyền cho nội thị bỏ tang phục đi, về báo với Mục Cơ rằng :



- Chúa công sắp tha cho vua nước Tấn đó !



Bọn nội thị về báo với Mục Cơ, Mục Cơ mới chịu về cung. Nội thị bèn quỳ xuống mà hỏi rằng :



- Vua nước Tấn là người tham lợi. đã quên ơn chúa công ta, lại

không theo những lời ủy thác của phu nhân, đến nỗi ngày nay phải tù nhục phu nhân còn thương nỗi gì ?



Mục Cơ nói :



- Người nhân giả dẫu thù oán thế nào, cũng không bỏ được tình

thân thuộc. Nếu để cho vua Tấn chết ở nước Tần này thì cũng là lỗi của

ta.



Các nội thị đều khen Mục Cơ là người hiền.