Đông Chu Liệt Quốc

Lúc về già, Tề Hoàn công, trái với lời dặn của Quản Di Ngô, lại dùng

Dịch Nha, Thụ Điêu và Khai Phương. Bão Thúc Nha can ngăn không được, uất lên mà chết. Từ bấy giờ ba ngưới ấy lại càng không sợ hãi gì nữa, khinh Tề Hoàn công già nua không làm gì được, mới thông đồng nhau mà chuyên

quyền. Bấy giờ có một người nước Trịnh tên là Tần Hoãn, tên tự là Việt

Nhân, làm thuốc giỏi lắm sang ở đất Lư Thôn nước Tề, bởi vậy mới gọi là

Lư y. Lúc Tần Hoãn còn nhỏ, mở một nhà quán xá, có Trường Tang Quân đến

trọ, Tần Hoãn biết là người khác thường, không lấy tiền trọ, Trưởng Tang quân cảm ơn, cho uống một viên thần được, tự nhiên mắt sáng như gương,

trông thấy cả ma quỷ và nglrời đứng cách bên kia tường, bởi vậy khi đi

làm thuốc, trông rõ hết cả lúc phủ ngũ tạng, được người ta ví với Biển

Thước ngày xưa cho nên cũng gọi là Biển Thước tiên sinh.



Biển Thước (tức là Tần Hoãn) sang chơi nước Quắc, gặp thế tử

nước Quắc ngộ cảm mà chết. Biển Thước nói chuyện với người nội thị rằng :



- Tôi có thể chữa được thế tử.



Người nội thì nói :



- Thế tử đã chết rồi, còn sống lại thế nào được nữa ?



Biển Thước nói :



- Hãy thử cho tôi chữa xem.



Người nội thị vào báo với vua nước Quắc. Vua nước Quắc cho triệu Biển Thước vào. Biển Thước sai học trò là Dương Lệ đem cái kim đá chích cho thể tử. Được một lúc, thế tử sống lại.



Biển Thước lại cho thuốc chén ; hơn hai tuần nữa thì khỏi hẳn.

Từ bấy giờ Biển Thước nổi tiếng có tài cải tử hoàn sinh. Biển Thước đi

chơi khắp thiên hạ, cứu được nhiều người lắm. Một hôm đi đến đất Lâm

Tri, vào yết kiến Tề Hoàn công, nói với Hoàn công rằng :



- Chúa công có bệnh ở thớ thịt ; nếu không chữa thì thành ra bệnh nặng.



Hoàn công nói :



- Tôi chẳng có bệnh gì cả !



Biển Thước lui ra. Sau năm ngày lại vào yết kiến ; nói với Tề Hoàn công rằng :



- Bệnh chúa công đã ở mạch máu, làm thế nào cũng phải chữa.



Hoàn công không trả lời. Sau năm ngày nữa lại vào yết kiến, nói với Hoàn công rằng :



- Bệnh chúa công đã ở trong ruột và dạ dày rồi, phải chữa ngay

đi Hoàn công lại không trả lời. Biển Thước lui ra. Hoàn công than rằng :



- Tệ quá ? Thầy thuốc chỉ nghề hay vẽ trò ! Người ta không có bệnh mà cứ bảo là có bệnh ?



Qua năm ngày nữa, Biển Thước lại vào yết kiến Tề Hoàn công, vừa

trông thấy nét mặt Hoàn công đã vội lui ra mà bỏ chạy. Hoàn công sai

người hỏi. Biển Thước nói :



- Bây giờ bệnh chúa công đã vào đến tủy rồi ! Bệnh ở da thịt

còn xoa thuốc được, bệnh ở mạch máu thì còn tiêm thuốc được, bệnh ở ruột và dạ dày còn uống thuốc được, nay bệnh đã vào đến tủy thì dẫu trời

cũng không chữa được nữa, bởi vậy tôi không nói mà lui ra.



Lại qua năm ngày nữa. Hoàn công quả nhiên ốm nặng, sai triệu Biển Thước. Người nhà Biển Thước nói :



- Thầy tôi bỏ đi đã năm hôm rồi ?



Hoàn công hối hận vô cùng. Nguyên trước kia Hoàn công có ba vị

phu nhân là : Vương Cơ, Từ Cơ và Sái Cơ. Ba người đều không có con trai. Vương Cơ và Từ Cơ đều ốm chết cả, còn Sái Cơ thì cho về nước Sái. Sau

lại lấy thêm sáu vị phu nhân nữa, đều có con trai cả :



1. Trưởng Vệ Cơ, sinh công tử Vô Khuy ;



2. Thiếu Vệ Cơ, sinh công tử Nguyên (tức là Tề Huệ công);.



3. Trịnh Cơ, sinh công tử Chiêu (tức là Tề Hiếu công);



4. Cát Doanh, sinh công tử Phan (tức là Tề Chiêu công);



5. Mật Cơ, sinh công tử Thương Nhân (tức là Tề Y công);



6. Tống Hoa Tử, sinh công tử Ung.



Còn những tỳ thiếp có con cũng nhiều, không ở trong số sáu vị

phu nhân ấy. Trong sáu vị phu nhân ấy, chỉ có trưởng Vệ Cơ là hầu hạ

Hoàn công đã lâu ; trong sáu vị công tử thì Vô Khuy là nhiều tuổi hơn

cả. Trưởng Vệ Cơ thông đồng với Dịch Nha và Thụ Diêu, nói với Hoàn công

xin lập công tử Vô Khuy làm thế tử. Sau Hoàn công lại yêu công tử Chiêu

vì thấy Chiêu là người hiền, và bàn với Quản Di Ngô, đem công tử Chiẽu

ủy thác cho Tống Tương công. Khai Phương là bạn thân của công tử Phan,

cũng mưu việc nối ngôi cho Phan. Công tử Thương Nhân tính hay bố thí,

nhiều người có lòng mến, lại nhân người mẹ được Hoàn công yêu, cũng có ý muốn dòm dỏ ngôi báu.



Trong đám sáu vị công tử ấy, chỉ có công tử Ung là biết yên

phận, còn năm vị công tử kia đều lập vây cánh riêng, nghi kỵ lẫn nhau.

Hoàn công dẫu là một ông vua anh hùng, nhưng vốn say mê tửu sắc, và nay

tuổi đã già rồi, chí khí cũng đã mỏi mệt, trí lực cũng đã mờ tối, lại

tin dùng lũ tiểu nhân, bởi vậy năm vị công tử đều nói với mẹ để xin với

tề Hoàn công lập làm thế tử.



Hoàn công vẫn trù trừ không quyết định, đến bây giờ ốm nặng,

phải nằm một chỗ ; Dịch Nha thấy Biển Thước bỏ không chữa, biết là bệnh

Hoàn công nguy, mới cùng Thụ Điêu thương nghị, rồi giả cách phụng mệnh

Hoàn công, mà yết thị ra ngoài cửa cung rằng :



- Ta đang ốm, không muốn nghe tiếng ngưởi nói, phàm các quan,

các công tử và thân thuộc, không ai được vào cung cả ; truyền cho Thụ

Điêu phải nghiêm giữ cửa cung, còn Dịch Nha thì đem quân đi tuần phòng

xung quanh. Bao nhiêu chính sự trong nước, đợi khi ta khỏi rồi, sẽ vào

tâu.



Thụ Điêu và Dịch Nha chỉ cho công tử Vô Khuy cùng trưởng Vệ Cơ

được ra vào trong cung, còn các vị công tử khác, dẫu muốn hỏi thăm cũng

không được vào. Qua ba ngày nữa, Tề Hoàn công cũng chưa chết, Thụ Điêu


- Thế tử đã bỏ đi mất rồi, nay chỉ có công tử là nhiều tuổi hơn cả nếu công tử làm chủ tang được thì ai còn vào đấy mà nối ngôi ; tôi

xin lấy đại nghĩa mà trách bảo thì bọn công tử Nguyên cũng phải theo

thôi.



Vô Khuy gạt nước mắt mà nói rằng :



- Tôi cũng muốn như vậy ?



Cao Hổ bảo Dịch Nha và Thụ Điêu cứ nghiêm giữ cửa cung, hễ các

vị công tử có mặc tang phục thì mới cho vào, nếu ai dám đem binh khi vào thì tức khắc trị tội. Vô Khuy vào trong cung để định khâm liệm Hoàn

công. Thi thể Hoàn công để đã lâu ngày, thìt nát cả ra, hôi thối không

thể chịu được dòi bọ bò ra cả ngoài tường. Vô Khuy vật mình lăn khóc.

Các quan cũng đều khóc cả. Vô Khuy sai người lấy áo gấm bọc lại để nhập

quan. Còn thi thể Án Nga Nhi thì vẫn tươi như lúc sống ; Cao Hổ khen là

một người đàn bà trung liệt, cũng sai người nhập quan. Cao Hổ và các

quan tôn Vô Khuy đứng làm chủ tang, rồi đêm hôm ấy cùng ngủ cả ở bẽn

linh cữu Hoàn công. Công tử Nguyên, công tử Phan và công tử Thương Nhân

nghe tin các quan đã khâm liệm Hoản công và tôn Vô Khuy lên làm chủ

tang, biết là không thể tranh nổi, cũng đều rút quân về, và mặc tang

phục để vào cung.



Thế tử Chiêu chạy sang nước Tống, vào yết kiến Tống Tương công,

sụp lạy ở dưới đất, thuật lại những chuyện Dịch Nha và Thụ Điêu nồi

loạn. Tống Tương công bèn họp các quan lại mà hỏi rằng :



- Ngày xưa Tề Hoàn công có đem công tử Chiêu ủy thác cho ta để

lập làm thế tử, thấm thoát đã mười năm trời, ta vẫn còn đinh ninh nhớ

trong lòng Nay Dịch Nha và Thụ Điêu làm loạn mà đuổi thế tử Chiêu, ta

muốn hội các nước để đem quân giúp cho thế tử Chiêu về nước. Nếu làm

xong việc này thì ta có thể nối được cái công nghiệp bá chủ của Tề Hoàn

công ngày trước, các ngươi nghĩ thế nào ?



Bỗng có một viên đại thần đứng ra mà tâu rằng :



- Nước Tống ta có ba điều không bằng nước Tề, làm bá chủ thế nào được !



Tống Tương công nhìn xem ai thì tức là người thứ huynh của Tống

Tương công tên gọi là công tử Mục Di, năm trước nhường ngôi cho Tống

Tương công không chịu làm vua, và được Tống Tương công cho làm chức

thượng khanh.



Tống Tương công hỏi công tử Mục Di rằng :



- Nhà ngươi nói ta có ba điều không bằng nước Tề là những điều gì ?



Mục Di nói :



- Nước Tề có núi Thái Sơn, bể Bột Hải là nơi hiểm trở ; có đất

Lang Gia, đất Tức Mặc là chỗ phì nhiêu ; mà ta thì nước nhỏ đất xấu,

quân ít, lương ít, thế là một điều không bằng ; nước Tề có họ Cao và họ

Quốc, lại có Quản Di Ngô, Ninh Thích, Thấp Bằng và Bão Thúc Nha để sửa

sang chinh trị, mà ta thì trong triều không có người hiền tài thế là hai điều không bằng ; Tề Hoàn công đi đánh đông dẹp bắc, thường thấy những

sự tốt lành, mà ta thì trong nước chỉ thấy những điều tai dị, thế là ba

điều không bằng. Có ba điều không bằng nưởc Tề thì giữ mình còn chẳng

nổi, lấy sức đâu mà chãm lo cho người khác được



Tống Tương công nói :



- Ta vốn lấy điều nhân nghĩa làm chủ ; nếu không cứu người mồ

côi thì sao gọi là nhân ! Đã nhận lời người ta mà lại bỏ đi thì sao gọi

là nghĩa !



Nói xong, liền truyền hịch đi các nước, hẹn đến tháng giêng năm

sau thì cùng hội nhau đem quân đưa thế tử Chiêu về nước. Khi tờ hịch đến nước Vệ, quan đại phu nước Vệ là Ninh Tốc nói với Vệ Văn công rằng :



- Không có con đích thì lập con trưởng, đó là lẽ thường nay,

công tử Vô Khuy nhiều tuổi hơn cả, và ngày trước có công đem quân sang

giữ hộ nước Vệ ta, tức là ân nhân của ta, xin chúa công chớ nên dự vào

việc ấy.



Vệ Văn công nói :



- Chiêu được lập làm thế tử, thiên hạ ai cũng bỉết cả. Việc giữ

hộ nước Vệ ta là tư ân, việc lập thế tử là công nghĩa, nếu vì tư ân mà

bỏ công nghĩa thì ta không muốn.



Khi tờ hìch đến nước Lỗ, Lỗ Hi công nói :



- Tề Hoàn công ngày xưa đem thế tử Chiêu ủy thác cho vua nước

Tống, chứ có ủy thác cho ta đâu. Nay ta chỉ biết người nào nhiều tuổi

hơn thì nên lập, nếu Tống đánh Vô Khuy, ta quyết đem quân đi cứu



Đến năm sau, Tống Tương công hội quân nước Vệ, nước Tào và nước

Châu cùng giúp thế tử Chiêu để sang đánh Vô Khuy, Vô Khuy sai Dịch Nha

đem quân đi đánh, lại sai Thụ Điêu cầm quyền chinh trong nước, còn Cao

Hổ và Quốc Ý Trọng thì chia giữ các nơi hiểm yếu Cao Hổ bảo Quốc Ý Trọng rằng :



- Trước ta lập Vô Khuy là vì bấy giờ chưa có ai đứng lên mà lo

việc tang cho tiên quân, nay thế tử Chiêu đã về, lại được quân nước Tống giúp thì lý thuận mà thế mạnh lắm ? Vả Dỉch Nha và Thụ Điêu giết hại

các quan, chuyên giữ quyền chính, tất có ngày nên loạn, chi bằng ta trừ

bỏ đi mà đón thế tử Chiêu về, lập lên làm vua, cho các công tử khỏi có

lòng dòm dỏ, họa may nước Tề ta mới yên được.



Quốc Ý Trọng nói :



- Dịch Nha hiện đang cầm quân ở ngoài cõi, nay ta mời Thụ Điẽu

đến, giả cách bàn việc, nhân đó mà giết đi, rồi đem các quan đi đón thế

tử Chiêu về để thay Vô Khuy, ta chắc Dịch Nha không làm gì nổ.



Cao Hổ nói :



- Kế ấy hay lắm !



Nói xong, liền sai quân sĩ phục cả xung quanh, cho người mời Thụ Điêu đến để bàn việc.