Đông Chu Liệt Quốc

Trần Ai công tên là Nịch . Người chánh phi là Trịnh Cơ, sinh con là Yển

Sư, đã được lập làm thế tử . Còn người thứ phi sinh ra công tử Lưu;

người thứ ba sinh ra công tử Thắng . Người thứ phi khéo nịnh được yêu,

khi đã sinh được công tử Lưu thì Trần Ai công yêu lắm, trong lòng những

muốn cho làm thế tử, nhưng vì trót đã lập Yển Sư làm thế tử, không vì cớ gì mà bỏ được, mới lấy người em là công tử Chiêu làm thái phó, công tử

Quá làm thiếu phó để giúp cho công tử Lưu, và dặn Yển Sư ngày sau phải

truyền ngôi cho công tử Lưu . Năm ấy Trần Ai công ốm nặng, đã lâu không

ra coi triều, công tử Chiêu bảo công tử Qúa rằng:



- Con thế tử Yển Sư là công tôn Ngô, năm nay đã lớn tuổi . Nếu

thế tử Yển Sư lên nối ngôi thì tất là lập công tôn Ngô làm thế tử, bao

giờ truyền đến công tử Lưu được . Nay chúa công ốm nặng, quyền chính ở

trong tay chúng ta, chi bằng ta giả cách phụng mệnh chúa công giết thế

tử Yển Sư đi mà lập công tử Lưu thì sau mới khỏi hối .



Công tử Qúa khen phải, liền cùng với quan đại phu là Trần Khổng Hoán thương nghị . Trần Khổng Hoán nói:



- Thế tử Yển Sư ngày nào cũng vào cung hỏi thăm chúa công ba

lần, sớm tối ở bên cạnh chúa công, ta không thể nói dối được, chi bằng

sai người nấp ở cửa cung, đợi khi ra vào mà đâm chết đi là hơn .



Công tử Qúa ban nhau với công tử Chiêu, rồi giao việc ấy cho

Trần Khổng Hoán, và ước với Trần Khổng Hóan rằng khi đã lập công tử Lưu

rồi, sẽ phong cho một ấp lớn .



Trần Khổng Hóan sai một lực sĩ tâm phúc đứng lẫn vào trong đám

quân sĩ canh cửa . Quân sĩ canh cửa tưởng là người theo hầu thế tử Yển

Sư, không nghi ngờ gì cả . Thế tử Yển Sư vào thăm bệnh xong, đang đêm ra đến cửa cung, người lực sĩ bèn tắt đèn, rồi đâm chết đi . Cửa cung náo

loạn . Được một lúc, công tử Chiêu và công tử Quá đến, giả cách kinh sợ, một mặt sai người tầm nã quân giặc, còn một mặt nói vua Trần ốm nặng,

nên lập công tử Lưu lên nối ngôi .



Trần Ai công biết chuyện, giận quá thắt cổ mà chết . Công tử

Chiêu phụng công tử Lưu đứng chủ tang, rồi lập lên làm vua; lại sau quan đại phu là Vu Trưng Sư đến cáo với vua Sở là Trần Ai công ốm nặng mà

chết . Bấy giờ Ngũ Cử đang đứng hầu ở bên cạnh Sở Linh vương thấy nói

nước Trần đã lập công tử Lưu lên làm vua, không biết thế tử Yển Sư đi

đâu, có ý nghi hoặc, bỗng nghe báo có người con thứ ba của Trần Ai công

là công tử Thắng và người cháu gọi bằng chú là công tôn Ngô (con thế tử

Yển Sư) xin vào yết kiến . Sở Linh vươg cho vào . Công tử Thắng và công

tôn Ngô sụp lạy, khóc lóc mà nói rằng:



- Đích huynh tôi là thế tử Yển Sư bị công tử Chiêu và công tử

Qúa bày mưu giết đi, để đến nỗi thân phụ tôi phải thắt cổ mà chết, rồi

bọn kia lại tự tiện lập công tử Lưu lên làm vua . Chúng tôi sợ bị hại,

vậy phải đem nhau sang đây để nhờ ơn qúi quốc .



Sở Linh vương hỏi Vu Trưng Sư . Vu Trưng Sư còn chối, nhưng bị

công tử Thắng biện bác, không thể cãi lại được . Sở Linh vương nổi giận

mà mắng rằng:



- Nhà ngươi tức là vây cánh công tử Chiêu và công tử Quá!



Nói xong truyền quân đao phủ trói lại đem ra chém . Hành hình xong, Ngũ Cử tâu rằng:



- Đại vương đã giết Vu Trưng Sư thì nên giúp công tôn Ngô để trị tội công tử Chiêu và công tử Quá, danh chính ngôn thuận, ai mà không

phục . Đã dẹp yên nước Trần rồi, sẽ đến lượt nước Sái, như thế tôi chắc

rằng có thể noi theo được sự nghiệp của vua Trang vương ta thuở xưa .



Sở Linh vương bằng lòng, mới đem quân sang đánh Trần . Công tử

Lưu nước Trần nghe tin Vu Trưng Sư bị giết, sợ có tai vạ, không dám lên

làm vua, liền trốn sang nước Trịnh . Có người bảo công tử Chiêu sao

không đi theo công tử Lưu . Công tử Chiêu nói:



- Nếu quân Sở đến, ta sẽ có kế làm cho phải lui .



Sở Linh vương đem quân đến nước Trần . Người nước Trần đều

thương thế tử Yển Sư chết oan, trông thấy công tôn Ngô về, ai cũng mừng

rỡ, kéo nhau ra mà đón rước . Công tử Chiêu thấy việc đã nguy cấp lắm,

sai người mời công tử Quá đến thương nghị . Công tử Quá đến, hỏi công tử Chiêu rằng:



- Khi trước ngài nói có kế làm cho quân Sở phải lui, chẳng hay là kế gì ?



Công tử Chiêu nói:



- Tất phải dùng một vật mới lui được quân Sở, ta muốn mượn nhà ngươi vật đó .



Công tử Quá hỏi:



- Chẳng hay vật gì ?



Công tử Chiêu nói:



- Cái đầu nhà ngươi!



Công tử Quá kinh sợ, vừa toan đứng dậy thì quân hầu xúm lại đánh chết mà chém lấy đầu . Công tử Chiêu đem đầu công tử Quá sang quân Sở,

sụp lạy Sở Linh vương mà tâu rằng:



- Việc giết thế tử Yển Sư mà lập công tử Lưu, đều là công tử Quá làm . Tôi núp dưới uy của đại vương, chém đầu công tử Quá mà đem nộp,

xin đại vương xá tội .



Sở Linh vương thấy công tử Chiêu nói năng khiêm tốn, đã có ý bằng lòng . Công tử Chiêu lại quỳ gần ở trước mặt, mà mật tâu rằng:



- Vua Trang vương nước Sở ngày xưa dẹp yên nước Trần, đã lấy

nước Trần làm quận huyện, sau lại phong cho nước Trần, thành ra uổng

công; nay công tử Lưu sợ tội bỏ trốn, nước Trần không có ai làm chủ, xin đại vương lấy làm quận huyện, chớ để cho lại về quyền họ khác .



Sở Linh vương mừng rỡ nói rằng:



- Lời nói nhà ngươi chính hợp ý ta ? nhà ngươi hãy về trước, quét dọn cung thất để đợi ta đến .



Công tử Chiêu lạy tạ rồi lui ra . Công tử Thắng nghe nói Sở Linh vương tha cho công tử Chiêu về nước, lại vào tâu với Sở Linh vương

rằng:



- Việc giết thế tử Yển Sư, thủ mưu tự công tử Chiêu, đến lúc

định khởi sự thì công tử Quá sai quan đại phu là Trần Khổng Hoán làm .

Nay Chiêu lại đổ tội cho công tử Quá để mong được khỏi chết, như thế thì tiên quân và tiên thế tử tôi ở dưới suối vàng, sao cho được hả lòng ?



Công tử Thắng vật mình lăn khóc, quân sĩ trông thấy, ai cũng cảm động .



Sở Linh vương dỗ bảo rằng:



- Công tử chớ lo, ta sẽ liệu cách phân xử .



Ngày hôm sau, công tử Chiêu sắp sửa xa giá ra đón Sở Linh vương

vào thành . Sở Linh vương ngồi ở trên triều đường, các quan văn võ đều

đến yết kiến . Sở Linh vương gọi Trần Khổng Hoán đến trước mặt mà mắng

rằng:



- Việc giết thế tử Yển Sư, đều bởi tay nhà ngươi, nếu không giết nhà ngươi thì sao làm gương cho kẻ khác được!



Nói xong truyền cho quân sĩ đem Trần Khổng Hoán ra chém, rồi đem đầu Trần Khổng Hoán và đầu công tử Quá bêu ở cửa thành . Sở Linh vương

lại bảo công tử Chiêu rằng:



- Ta cũng mốn dung tha cho nhà ngươi, nhưng vì công luận, không

thể dùng được . Nay ta tha tội chết cho, nhà ngươi phải đem ngay gia

quyến ra xứ Đông Hải mà ở .



Công tử Chiêu sợ quá, không dám cãi lạ, sụp lạy rồi lui ra . Sở

Linh vương sai người đem công tử Chiêu ra an trí ở nước Việt . Công tử

Thắng và công tôn Ngô sụp lạy Sở Linh vương, tạ cái ơn dẹp hộ quân giặc . Sở Linh vương bảo công tôn Ngô rằng:



- Ta vẫn muốn lập nhà ngươi lên làm vua nước Trần, nhưng vây


- Tại sao ngài lại biết là tôi bỉ lận ?



Viễn Khải Cương nói:



- Thân danh ngài làm tướng quốc thì mũ áo và xe ngựa, tưởng cũng nên trang sức để tỏ cái ân huệ của vua, cớ sao lại mặc áo cừu rách,

cưỡi con ngựa gầy, mà đi xứ nước ngoài như vậy, chẳng lẽ lương ăn không

đủ hay sao ? tôi nghe nói cái áo cừu của ngài, may từ thuở bé, đã ba

mươi năm nay không thay; mà mỗi khi tế lễ, ngài dùng con lợn nhỏ quá,

đến nỗi vai lợn không chật mâm, như thế không phải bỉ lận là gì!



- Án Anh vỗ tay cười rầm lên mà nói rằng:



- Sao kiến thức của ngài thiển cận như vậy! tôi từ khi làm tướng quốc đến giờ, suốt trong họ hàng nhà tôi đều được mặc áo đẹp, ăn miếng

ngon, không ai phải đói rét; những nguời hàn sĩ nhờ tôi mà được ấm no,

cả thẩy đến hơn bảy mươi nhà, thế thì muốn tỏ cái ân huệ của vua, còn gì bằng điều ấy!



Án Anh nói chưa dứt lời thì trong hàng bên hữu lại thấy có một người trỏ tay vào mặt Án Anh mà cười vừa nói:



- Tôi nghe nói vua Thành Thang mình cao chín thước là bậc hiền

vương, Tử Trang sức địch muôn người là bậc danh tướng . Nay ngài mình

thấy không đầy năm thước, sức yếu không tròi nổi một con gà, chỉ nghề

bẻo lẻo mồm miệng, tự phụ là tài gỉoi, tôi tưởng nên lấy làm xấu hổ lắm

mới phải!



Án Anh nhìn xem ai thì tức là cháu công tử Chân, tên gọi Nang

Ngoã, tên tự là Tử Thường, hiện đang làm chức xa hữu . Án Anh tủm tỉm

cười mà đáp rằng:



- Tôi nghe nói cái quả cân dẫu nhỏ, bao giờ cũng đè được nghìn

cân; cái chèo dẫu dài, bao giờ cũng ngâm ở dưới nước . Trương Địch người cao mà bị giết ở Lỗ, Nam Cung Trường vạn sức khỏe mà bị giết ở Tống;

túc hạ mình dài sức khỏe, có lẽ cũng giống hai người ấy . Tôi biết thân

không có tài cái gì, nhưng hỏi thì phải nói, sao ngài lại chê là bẻo lẻo mồm miệng ?



Nang Ngoã không biết nói thế nào nữa . Bỗng nghe báo cáo quan

lệnh doãn và Viễn Bái đến . Các quan đều sắp hàng đứng đợi . Ngũ Cử mời

Án Anh vào triều, rồi bảo các quan đại phu rằng:



- Án Bình Trọng là hiền sĩ nước Tề, sao các ngài lại nói quá như vậy ?



Được một lúc Sở Linh vương ra ngự triều . Ngũ Cử đưa Án Anh vào yết kiến . Sở Linh vương trông thấy Án Anh liền hỏi rằng:



- Nước Tề quả thật không có người hay sao ?



Án Anh nói:



- Người nước Tề tôi, hà hơi thì thành ra mây, vẩy mồ hôi thì

thành ra mưa, đi thì phải chen vai, đứng thì phải chen chân, sao gọi là

thiếu người ?



Sở Linh vương nói:



- Thế thì sao lại sai tiểu nhân sang sứ nước ta ?



Án Anh nói:



- Nước tôi vẫn có lệ: người hiền sang sứ nước hiền, người ngu

sang sứ nước ngu, đại nhân sang sứ đại quốc, tiểu nhân sang sứ tiểu quốc . Tôi là tiểu nhân, bất tài bất đức, vậy mới phụng mệnh sang sứ nước Sở .



Sở Linh vương nghe nói có ý hổ thẹn, nhưng trong lòng lấy làm lạ . Gặp bấy giờ có người ở ngoại thành đem dâng hộp hoan quất (quít). Sở

Linh vương vỗ tay cười ầm lên mà bảo rằng:



- Người nước Tề dễ thường không ăn quít bao giờ! cớ sao lại không bóc vỏ ?



Án Anh nói:



- Cứ theo trong lễ thì vua đưa cho quả gì, bề tôi cũng không

được bóc võ mà quẳng đi . Nay đại vương đưa cho tôi, cũng như là chúa

công tôi đưa cho tôi vậy . Đại vương không truyền cho bóc võ, nên tôi

phải ăn cả .



Sở Linh vương bất giác kính phục, mời ngồi uống rượu . Được một

lúc, có ba bốn vũ sĩ giải một tên tù đi qua dưới thềm . Sở Linh vương

nói:



- Tên tù ấy người ở đâu ?



Vũ sĩ tâu:



- Người nước Tề .



Sở Linh vương hỏi:



- Phạm tội gì ?



Vũ sĩ tâu :



- Tội ăn trộm .



Sở Linh vương ngảnh lại bảo Án Anh rằng:



- Người nước Tề dễ thường quen tính ăn trộm hay sao!



Án Anh biết là Sở Linh vương cố ý bày ra chuyện ấy để chế nhạo mình, mới đáp lại rằng:



- Tôi nghe nói giống quít ở xứ Giang Nam, đem sang trồng ở xứ

Giang bắc thì hóa ra chua, là tại thổ nghi không giống nhau . Nay người

nước Tề, khi ở nước Tề thi không ăn trộm, khi sang Sở thì hóa ra ăn

trộm, thế là tại thổ nghi nước Sở, chứ có tại gì người nước Tề!



Sở Linh vương nín lặng hồi lâu rồi nói rằng:



- Ta định chế nhạo nhà ngươi, chẳng ngờ lại bị nhà ngươi chế nhạo!



Bèn tiếp đãi Án Anh rất trọng thể, cho đến khi về nước Tề . Tề

Cảnh công khen công Án Anh, tôn làm thượng tướng, ban cho một cái áo câu giá nghìn lạng vàng, lại muốn phong thêm thái ấp cho nữa, nhưng Án Anh

đều từ chối cả . Tề Cảnh công lại muốn lam cho Án Anh một cái nhà mới .

Án Anh cũng cố xin thôi .



Một hôm, Tề Cảnh công ra chơi nhà, trông thấy vợ Án Anh, mới hỏi Án Anh rằng:



- Đó là nội tử của khanh đấy à ?



Án Anh tâu rằng:



- Phải!



Tề Cảnh công cười mà nói rằng:



- Chao ôi! già mà xấu lắm! ta có đứa ái nữ, trẻ mà đẹp, để ta gả cho khanh .



Án Anh nói:



- Lúc trẻ trung, người ta lấy mình, là mong lúc già nua có thể nhờ vả được; vợ tôi dẫu già mà xấu, nhưng khi nào tôi nỡ phụ!



Tề Cảnh công khen rằng:



- Vợ con chẳng nỡ phụ, huống chi là vua!



Từ bấy giờ Tề Cảnh công có lòng tin cậy Án Anh lắm.