Đông Chu Liệt Quốc

Vua Việt là Câu Tiễn đang muống tìm mỹ nữ trong nước để dâng vua Ngô là Phù Sai. Văn Chủng hiến kế rằng:



- Xin chúa công phái một trăm nội thị đi lẫn với bọn thầy tướng, giả

cách đi xem tướng khắp trong nước, thấy mỹ nữ thì biên lấy tên và chỗ ở. Dùng cách ấy mà chọn thì lo gì không có người!



Câu Tiễn theo kế ấy, mới trong nửa năm, mà đã tuyển được hai nghìn mỹ

nữ. Câu Tiễn sai chọn lại, được hai người đẹp nhất, truyền vẽ tranh để

định đem dâng Phù Sai. Hai người ấy là Tây Thì và Trịnh Đán.



Tây Thi là con một người kiếm củi ở núi Trữ La. Trữ La có hai thôn: thôn Đông và thôn Tây, vậy nên gọi là Tây Thi. Trịnh Đán cũng ở Tây thôn,

láng giềng với Tây Thi. Nhà lại gần sông, má hồng mặt hoa, ánh rọi vào

nhau chẳng khác gì hai đóa phù dung trên mặt nhánh. Câu Tiễn sai Phạm

Lãi đem một trăm nén vàng đến đón về, cho mặc đồ the lụa, ngồi xe có màn phủ. Người trong nước nghe tiếng mỹ nữ, ai cũng muống xem mặt tranh

nhau ra ngoài cõi để đón, đường xá chật ních. Phạm Lãi để Tây Thi và

Trịnh Đán ở quãn xá rồi truyền dụ rằng ai muốn xem mặt mỹ nữ, phải nộp

một đồng tiền. Chỉ trong một lúc mà tiền bỏ đầy qũi. Hai mỹ nữ trèo lên

trên lầu, đứng tựa vào bao lan, ở dưới trông lên, khác nào tiên nữ đứng

trên không. Tây Thi và Trịnh Đán ở lại ngoài thành ba ngày, tiền thu

được không biết bao nhiêu mà kể, đều nộp vào kho cả. Câu Tiễn cho hai mỹ nữ ở riêng tại Thổ Thành, rồi sai một nhạc sư già dạy cho hát múa, khi

nào thành nghề, sẽ đem sang tiến Phù Sai.



Bấy giờ là năm thứ 31 đời Chu Kính vương, Câu Tiễn lên làm vua mới được

bảy năm. Trước đó một năm thì Tề Cảnh công mất, thế tử Chương lên nối

ngôi. Bấy giờ Sở đang nhiều việc mà Tấn lại suy yếu, Tề thì Án Anh chết, Lỗ thì Khổng Tử đi, nước nào cũng đều yếu thế cả, chỉ có nước Ngô là

cường thịnh nhất. Phù Sai cậy binh lực của mình có ý định xâm chiếm dần

các nước Sơn Đông. Chư hầu đều lấy làm lo sợ.



Nói chuyện Tề Cảnh công phu nhân, có con trai mà chết non mất, còn các

công tử thứ xuất cả thảy sáu người. Trong sáu người ấy thì công tử Dương Sinh nhiều tuổi hơn cả, công tử Trà hãy còn nhỏ, mẹ công tử Trà là Dục

Tự, dẫu phận hèn nhưng được vua yêu. Tề Cảnh công vì mẹ mà yêu con, cho

nên nuông chiều công tử Trà lắm vẫn gọi là An nhụ tử. Tề Cảnh công làm

vua đã được năm mươi bảy năm, tuổi hơn bảy mươi, mà không chịu lập thế

tử, có ý đợi cho An phụ tử lớn lên, chẳng ngờ bị ốm nặng, mới dặn thế

thần là Quốc Hạ (con Quốc Trọng) và Cao Trương (con Cao Yển) giúp công

tử Trà lên làm vua.



Quan đại phu là Trần Khất (cháu Trần Vô Vũ) vốn chơi thân với công tử

Dương Sinh, e công tử Dương Sinh bị hại, mới khuyên bảo Dương Sinh đi

trốn. Công tử Dương Sinh cùng với con là Nhâm và gia thần là Hàm Chi,

cùng trốn sang nước Lỗ. Tề Cảnh công sai họ Quốc và họ Cao đuổi các công tử sang ở Lai Ấp. Khi Tề Cảnh công đã mất rồi, An nhụ tử lên nối ngôi.

Quốc Hạ và Cao Trương cùng giữ quyền chính. Trần Khất mặt ngoài làm ra

thoả thuận, nhưng trong bụng thì rất căm ghét. Trước mặt các quan đại

phu, Trần Khất nói dối rằng:



- Họ Cao và họ Quốc lập mưu muốn bỏ hết các cựu thần mà dùng vây cánh An nhụ tử.



Các quan đại phu tin là thật, đều đến hỏi kế Trần Khất. Trần Khất liền

cùng Bão Mục (cháu Bão Quốc) thủ xướng đem người nhà các quan đại phu

đến đánh họ Cao và họ Quốc, giết được Cao Trương, còn Quốc Hạ bỏ trốn

sang nước Cử.



Bấy giờ Bão Mục làm hữu tướng, Trần Khất là tả tướng, lập Quốc Thư và

Cao Võ Bình giữ việc cúng tế họ Cao và họ Quốc. Năm ấy An nhụ tử hãy còn ít tuổi, chưa biết gì cả. Trần Khất định bụng muốn lập công tử Dương

Sinh, mới mật sai người sang nước Lỗ triệu Dương Sinh về. Công tử Dương

Sinh đang đêm về đến nước Tề, để Hàm Chi và con là Nhâm ở ngoài cõi, rồi một mình lẻn vào thành, ẩn trong nhà Trần Khất. Trần Khất giả cách là

nhà có giỗ, mời các quan đại phu đến uống rượu. Các quan đại phu đều đến cả, Bão Mục còn uống rượu ở nơi khác, sau cùng mới đến. Trần Khất đợi

cho mọi người ngồi yên cả, liền đứng dậy mà bảo rằng:



- Tôi mới mua được cái áo giáp rất tốt, xin đem ra để các ngài xem.



Rồi một người lực sĩ bỗng mang một cái túi lớn ở trong nhà ra, để ở giữa sân. Trần Khất thò tay mở túi, thì có một người thò đầu ra, tức là công tử Dương Sinh. Mọi người đều kinh sợ. Trần Khất vực công tử ra, để đứng ngảnh mặt về phía nam, rồi bảo các quan đại phu rằng:



- Cứ theo phép thường thì nên lập trưởng tử, nay An nhụ tử ít tuổi quá,

không đáng làm vua, ta phụng mệnh quan tướng quốc họ Bão, đổi lập trưởng công tử (trỏ Dương Sinh).



Bão Mục trừng mắt mà cãi rằng:



- Ta nói thế bao giờ ? sao lại vu cho ta, nhà ngươi cho ta là say hay sao ?



Công tử Dương Sinh chắp tay vái Bão Mục mà nói rằng:



- Việc thay cũ đổi mới, nước nào không có, hễ hợp nghĩa là hơn. Quan đại phu nên xét xem có hợp nghĩa hay không, chứ cần gì cãi nhau về việc

quan đại phu có dự mưu hay không ?



Trần Khất không đợi nói hết câu, cố ép Bão Mục phải sụp lạy. Các quan

đại phu bất đắc dĩ cũng đều cùng phải sụp lạy cả. Trần Khất và các quan

đại phu đều ăn thề, rồi sắp xa giá rước công tử Dương Sinh vào triều lên ngôi vua, tức là Tề Điệu công. Ngày hôm ấy, bọn Trần Khất đem An nhụ tử ra ngoài cửa cung giết đi. Tề Điệu công nghi Bão Mục không thuận lập

mình, mới hỏi Trần Khất.



Trần Khất cũng ghét Bão Mục chức vị ở trên mình, mới dèm với Tề Điệu công rằng:



- Bão Mục vẫn giao kết với các công tử. Nếu không giết Bão Mục thì trong nước không yên được.



Tề Điệu công lại giết Bão Mục, rồi lập con Bão Mục là Bão Tức giữ việc

cúng tế Bão Thúc Nha. Trần Khất một mình làm tướng quốc. Người nước Tề

thấy Tề Điệu công giết hại kẻ vô tội, đều có lòng oán. Điệu công có em

gái gả cho vua nước Châu tên là Ích. Ích kiêu ngạo vô lễ, thường bất hoà với nước Lỗ. Quan thượng khanh nước Lỗ là Qúi Tôn Tư nói với Lỗ Ai công đem quân đánh Châu, bắt vua Châu giam ở đất Phụ Hà. Điệu công giận lắm, nói:



- Nước Lỗ bắt vua Châu, tức là khinh nước Tề ta!



Điệu công liền sai sứ sang mượn quân nước Ngô, ước cùng đánh Lỗ. Phù Sai nói:



- Ta vẫn muốn dùng quân sang đánh các nước ở Sơn Đong, nay đã có cớ rồi!



Phù Sai thuận cho nước Tề mượn quân. Lỗ Ai cũng kinh sợ tức khắc tha cho vua Châu về nước, rồi sai sứ sang xin lỗi với nước Tề. Tề Điệu công sai quan đại phu là Mạnh Xước sang nói lại với vua Ngô rằng:



- Nước Lỗ đã phục tội rồi, không dám phiền đến quân nước Ngô nữa.



Phù Sai nổi giận, nói:



- Nước Ngô ta có phải là thuộc quốc của Tề đâu mà quân ta đánh hay không đánh, đều phải vâng lệnh nước Tề. Âu là ta thân hành đem quân đến nước

Tề, để hỏi cái tội làm sao mỗi lúc nói một khác.



Nói xong, đuổi Mạnh Xước ra. Nước Lỗ nghe tin vua Ngô giận Tề, liền sai

sứ đem lễ vật sang dâng vua Ngô, lại ước với vua Ngô cùng đánh nước Tề.

Phù Sai vui lòng thuận ngay, tức khắc cất quân cùng với nước Lỗ đến vây
vua Ngô đánh Tề để cứu Lỗ, bấy giờ quan tướng quốc đánh Ngô, thì thật là có cớ.



Trần Hằng bằng lòng, mới bảo Quốc Thư rằng:



- Ta nghe nói Ngô sắp đánh Tề, ta đóng quân ở đấy, chớ nên kinh động, để xin người dò thám xem nước Ngô thế nào. Ta phải đánh Ngô trước, rồi sau sẽ đánh Lỗ.



Quốc Thư vâng lời. Trần Hằng trở về kinh thành nước Tề. Tử Cống tức khắc đi gấp sang Ngô, vào tâu với vua Ngô là Phù Sai rằng:



- Khi trước Ngô và Lỗ hợp quân đánh Tề, nước Tề vẫn căm thù lắm; nay

quân Tề đã đóng ở Vấn Thuỷ, sắp sang Lỗ, rồi cũng đánh đến Ngô, sao đại

vương không đánh Tề để cứu Lỗ ? Đại vương phá vỡ được nước Tề mà thu

phục được nước Lỗ thì uy danh lừng lẫy, hơn cả nước Tấn, chắc là nước

Ngô nên được nghiệp bá.



Phù Sai nói:



- Khi trước nước Tề đã tình nguyện xin thần phục nước Ngô, vì thế ta mới rút quân về, nay chẳng thấy triều cống chi cả, ta vẫn định đem quân

sang hỏi tội một phen, nhưng nghe nói vua Việt luyện tập quân sĩ, có ý

rình ta, vậy ta muốn đánh Việt trước, rồi sau sẽ đánh Tề, cũng chưa lấy

gì làm muộn.



Tử Cống nói:



- Không nên! Việt yếu mà Tề mạnh. Cái lợi đánh Việt nhỏ mà cái hại thả

Tề thì to. Vả chăng sợ nước Việt yếu mà tránh nước Tề mạnh thì sao gọi

là trí. Trí và dũng đều mất cả thì tranh thế nào được nghiệp bá. Nếu đại vương có ngại nước Việt thì tôi xin sang báo vua Việt đem quân theo hầu đại vương đi đánh nước Tề, đại vương nghĩ thế nào ?



Phù Sai bằng lòng mà nói rằng:



- Nếu như thế thì chính hợp ý ta!



Tử Cống cáo từ Phù Sai rồi sang yết kiến vua Việt là Câu Tiễn. Câu Tiễn

nghe nói Tử Cống sắp đến, thân hành ra đón ở ngoài ba mươi dặm, mời vào

công quán, tiếp đãi rất hậu, rồi khúm núm hỏi rằng:



- Nước tôi ở hẻo lánh về sứ Đông Hải này, tiên sinh không ngại xa nhà mà đến đây chẳng hay có điều gì chỉ bảo ?



Tử Cống nói:



- Tôi đến đây để viếng đại vương!



Câu Tiễn sụp lạy mà nói rằng:



- Tôi nghe nói họa với phúc là láng giềng với nhau, tiên sinh đến đây

viếng tôi, tức là phúc cho tôi đó, xin tiên sinh dạy bảo cho biết.



Tử Cống nói:



- Mới rồi, tôi vào yết kiến vua Ngô, bảo vua Ngô đánh Tề cứu Lỗ, vua Ngô nghi nước Việt có ý mưu phản, vậy nên muốn đánh Việt trước. Nếu đại

vương không có chí báo thù mà khiến cho người ta nghi, thì thật là vụng

lắm ? nếu có chí báo thù mà khiến cho người ta biết, thì thật là nguy

lắm!



Câu Tiễn ngạc nhiên, quì xuống mà nói rằng:



- Xin tiên sinh nghĩ mưu cứu cho.



Tử Cống nói:



- Vua Ngô kiêu ngạo mà ưa nịnh. Bá Hi chuyên quyền mà khéo dèm. Nay đại

vương dùng đồ lễ hạu và lời nói ngọt, rồi xin một toán quân theo Ngô

đánh Tề, kẻ kia đánh mà thua thì từ đó suy yếu đi; nếu đánh mà được thì

tất sinh lòng kiêu ngạo, muốn làm bá chủ chư hầu, chắc phải đem quân

đánh Tần. Như thế thì nước Việt mới có dịp thừa thế sang đánh Ngô được.



Câu Tiễn sụp lạy hai lạy mà nói rằng:



- Tiên sinh đến đây, thật là trời giúp cho tôi, khác nào như tôi đã chết mà lại được sống lại. Tôi xin vâng lời tiên sinh.



Câu Tiễn bèn đem trăm nén hoàng kim, một thanh bảo kiếm và đôi ngựa tốt

đưa tặng Tử Cống, Tử Cống cố ý chối từ, trở về báo với vua Ngô rằng:



- Vua Việt cảm cái ơn đại vương sinh toàn cho, nghe nói đại vương có bụng nghi, lấy làm sợ hãi lắm, nay mai sắp sai sứ đến tạ.



Phù Sai mời Tử Cống ra công quán ở lại trong năm ngày. Quả nhiên nước Việt sai Văn Chủng đến nước Ngô, tâu với Phù Sai rằng:



- Kẻ bề tôi hèn ở Đông Hải là Câu Tiễn đội ơn đại vương không giết, cho

được sống để cúng tế, dẫu chết cũng chưa đủ đền ơn. Nay nghe nói đại

vương vì nghĩa mà đánh kẻ mạnh, cứu kẻ yếu, vậy có sai tôi là Văn Chủng

đem hai mươi chiếc binh giáp, một cái mâu khuất lư và một thanh kiếm Bộ

Quang của tiên vương để lại sang dâng đại vương. Khi nào đại vương cất

quân thì Câu Tiễn xin đem ba nghìn quân đi theo để xông pha trong chốn

mũi tên hòn đạn, dẫu chết cũng không dám từ chối.



Phù Sai bằng lòng lắm mới triệu Tử Cống mà bảo rằng:



- Câu Tiễn thật là nguời tín nghĩa! hắn định đem ba nghìn quân theo ta đánh Tề, tiên sinh nghĩ thế nào ?



Tử Cống nói:



- Không nên! ta đã dùng quân Việt mà lại cho vua Việt theo đi thì cũng

quá lắm! đại vương nên nhận cho quân Việt theo mà từ chối không cho vua

Việt đi.



Phù Sai nghe lời. Tử Cống cáo từ nước Ngô, lại đi sang nước Tấn vào nói với Tấn Định công rằng:



- Tôi nghe nói: "hễ không lo xa thì tất có hại gần". nay Ngô sắp sửa

đánh Tề, Ngô đánh mà được Tề thì tất cùng Tấn tranh nhau làm bá chủ, nhà vua nên luyện tập quân sĩ để mà đợi sẵn.



Tấn Định công nói:



- Xin vâng lời dạy.



Khi Tử Cống trở về nước Lỗ thì quân Tề đã bị quân Ngô đánh thua rồi.