Đông Chu Liệt Quốc

Lại nói vua Sở căm giận Trương Nghi lừa dối, xin dâng đất Kiềm Trung để

đổi lấy một mình Trương Nghi. Các cận thần vốn ghen ghét với Trương Nghi đều nói đem một người mà đổi được vài trăm dặm đất, còn gì lợi bằng.

Vua Tần nói:



- Trương Nghi là người bề tôi chân tay của ta, ta thà chẳng được đất, chứ không chịu bỏ Trương Nghi.



Nghi tự xin vua Tần cho mình đi, vua Tần nói:



- Vua Tề đang căm giận đợi tiên sinh đến, nếu tiên sinh sang đó thì tất bị giết, quả nhân không nỡ để tiên sinh đi.



Nghi nói:



- Giết một tôi mà nước Tần được cả đất Kiềm Trung, thì tôi dù chết cũng

được vẻ vang rồi! mà cũng chưa hẳn tôi đã chết đâu mà chúa công sợ.



Vua Tần nói:



- Tiên sinh có kế gì để thoát, thử nói rõ cho quả nhân nghe nào ?



Nghi nói:



- Vua Sở có vị phu nhân tên là Trịnh Tụ, vừa đẹp vừa khôn ngoan, được

vua yêu qúi. Trước kia, khi tôi ở Sở, nghe nói vua Sở lại mới yêu một mỹ nhân khác, Trịnh Tụ bảo mỹ nhân ấy rằng: "Đại vương rất ghét người thở

hơi vào mình, vậy khi hầu vua thì phải giữ ý bịt mũi lại". Mỹ nhân ấy

làm theo lời Trịnh Tụ. Vua Sở hỏi Trịnh Tụ rằng: "Mỹ nhân hễ trông thấy

quả nhân là bịt mũi là cơ làm sao ?" Trịnh Tụ nói: "Đó là nó hiềm đại

vương thân thể hôi hám, cho nên phải bịt mũi để không hít phải!". Vua Sở giận quá, sai xẻo mũi mỹ nhân đi, từ đó Trịnh Tụ lại càng được vua Sở

yêu qúi; vua Sở lại có người bầy tôi đắc sủng tên là Ngận Thượng, biết

chiều Trịnh Tụ, trong ngoài thông đồng với nhau. Hạ thần lại quen thân

với Ngận Thượng, chắc hẳn có thể che chở cho, không đến nỗi chết. Đại

vương chỉ hạ lệnh cho bọn Nguỵ Chương đóng quân ở Hán Trung, làm thế

tiến thủ, vua Sở tất không dám giết hạ thần!



Vua Tần bèn cho Nghi đi. Nghi đã đến nước Sở, Hoài vương sai bắt giam lại, chọn ngày lễ cáo nhà thái miếu rồi sau sẽ giết.



Trương Nghi ngầm sai người đem lễ đến nói lót với Ngận Thượng. Ngận Thượng vào nói với Trịnh Tụ rằng:



- Hỏng rồi, phu nhân không còn một mình giữ được tình yêu của đại vương nữa rồi. Làm thế nào bây giờ ?



Trịnh Tụ hỏi cớ gì. Ngận Thượng nói:



- Tần không biết là vua Sở căm thù Trương Nghi, cho nên sai sang sứ Sở,

nay nghe vua Sở muốn giết Nghi, Tần sẽ trả đất lấn của Sở và gả con gái

cho vua Sở, dùng những gái đẹp, hát hay làm kẻ theo hầu, để chuộc tội

cho Trương Nghi. Con gái Tần đến, thì vua Sở tất là yêu qúi, phu nhân dù muốn chuyên giữ lòng yêu, còn được nữa chăng ?



Trịnh Tụ cả sợ hỏi rằng:



- Nhà ngươi có kế gì có thể ngăn được việc ấy ?



Ngận Thượng nói:



- Phu nhân cứ làm như không biết chuyện ấy, đem các điều lợi hại nói với đại vương, tha cho Trương Nghi về Tần.



Trịnh Tụ theo lời, đến nửa đêm bỗng khóc lóc nói với vua Sở rằng:



- Đại vương muốn đem đất đổi lấy Trương Nghi, đất chưa vào Tần mà Nghi

đã đến, đó là Tần có lễ với đại vương vậy. Quân Tần chỉ đánh một trận mà lấy được cả đất Hán Trung, có cái thế nuốt nước Sở, nếu giết Trương

Nghi để chọc tức Tần, tất Tần sẽ đem quân đánh Sở, vợ chồng ta sẽ không

còn giữ được nhau nữa, nghĩ vậy nên thiếp lòng đau như cắt ăn uống không biết ngon đã mấy hôm nay rồi. Vả kẻ làm tôi phải vì chủ mình, Trương

Nghi là bậc trí sĩ trong thiên hạ, làm tướng nước Tần đã lâu, thì phải

mưu ích lợi cho Tần, đó là lẽ tất nhiên, có lấy chi làm lạ ! đại vương

nếu hậu đãi Nghi, thì Nghi sẽ thờ Sở cũng như thờ Tần vậy.



Hoài vương nói:



- Phu nhân chớ lo, việc đó để quả nhân liệu định.



Ngận Thượng lại nhân dịp nói rằng:



- Giết một Trương Nghi có hại cho Tần mà lại mất vài trăm dặm đất Kiềm

Trung, chi bằng tha Nghi để làm chỗ hoà hảo với Tần sau này.



Ý Hoài vương cũng tiếc Kiềm Trung không muốn đem cho Tần, bèn tha Nghi

ra và đãi đằng rất hậu. Trương Nghi lại đem cái lợi theo Tần mà nói với

Hoài vương. Hoài vương liền sai Trương Nghi về Tần để nối tình giao hiếu của hai nước.



Khuất Bình đi sứ nước Tề về, nghe nói Trương Nghi đã đi rồi, bèn can rằng:



- Trước kia đại vương bị Nghi lừa dối, Nghi đến tôi chắc là đại vương sẽ ăn thịt nó, nay đại vương đã tha không giết no, lại nghe nó nói bậy, tự mình thần phục nước Tề trước. Kẻ thất phu còn không quên cựu thù nữa là vua! chưa mua chuộc được lòng Tần mà đã động lòng công phẫn cả thiên

hạ, tôi dám cho rằng như thế là thất kế.



Hoài vương lấy làm hối hận, sai người đuổi theo bắt lại, thì Trương Nghi đi gấp đường ra khỏi đất Sở đã hai ngày rồi.



Trương Nghi về Tần, Ngụy Chương cũng rút quân về. Trương Nghi bảo vua Tần rằng:



- Nghi này muôn chết một sống, lại được thấy mặt đại vương, vua Sở thật

là sợ Tần, nhưng xin chớ để hạ thần thất tín với SỞ. Nếu đại vương chịu

cắt một nửa đất Hán Trung để báo ơn Sở, lại kết hôn nhân với Sở nữa thì

hạ thần xin lấy Sở làm cớ, đi bảo sáu nước cùng nhau thần phục nước Tần.



Vua Tần bằng lòng, bèn cắt năm huyện Hán Trung sai người sang Sở thông

hiếu, và xin cưới con gái Hoài vương làm vợ thái tử Đãng, lại đem con
được, lại sợ thất kính với đại vương, cho nên sai tôi đi đón đại vương,

xin hạ giá đến Hàm Dương cùng quốc quân hội kiến, trong khi đi đường có

kèm một ít quân lính làm thị vệ, xin đại vương chớ chối từ.



Bấy giờ Kinh Dương quân không để Hoài vương được tự chủ, cứ việc dồn

giục lên xe, để Mông Vụ đóng quân ở lại giữ cửa quan, còn Bạch Khởi đem

quân đi hậu vệ, nhằm thẳng phía tây đi về Hàm Dương. Ngận Thượng trốn về nước Sở. Hoài vương hối hận không nghe lời nói của Chiêu Chuy và Khuất

Bình, lại để Ngận Thượng xui dại, bèn chảy nước mắt thương khóc mãi

không thôi. Hoài vương đã đến Hàm Dương, Chiêu Tương vương họp cả triều

thần và sứ giả chư hầu ở trên Chương Đài, rồi ngồi trên hướng về phía

nam, sai Hoài vương hướng về phía Bắc làm lễ bái yết như lễ phiên thần,

Hoài vương cả giận, nói to lên rằng:



- Quả nhân tin ở cái tình hôn nhân, coi nhẹ thân mình mà đến phó hội,

nay đại vương nói dối có bệnh, dụ quả nhân đến Hàm Dương này, lại không

lấy lễ tiếp đãi nhau là ý làm sao ?



Chiêu Tương vương nói:



- Trước kia nhà vua hứa cho quả nhân đất Kiềm Trung, rồi thì không cho,

ngày nay mời nhà vua hạ cố đến đây muốn theo như lời đã hứa đo, nếu nhà

vua sớm cho cắt đất thì chiều sẽ cho đưa nhà vua về Sở ngay.



Hoài vương nói:



- Nếu Tần muốn được đất thì cũng nên nói tử tế, hà tất phải lập kế lừa dối như thế này ?



Chiêu Tương vương nói:



- Nếu không làm thế, tất nhà vua không theo.



Hoài vương nói:



- Quả nhân xin cắt đất Kiềm Trung, cùng đại vương ăn thề, xin cho một

viên tướng quân theo quả nhân đến Sở nhận đất, có nên chăng ?



Chiêu Tương vương nói:



- Lời thề không thể tin được, tất nhà vua phải sai sứ về Sở trước, đem

địa giới, giao cắt phân minh thì quả nhân mới có thể tiễn nhà vua về

được.



Quần thần trong nước cũng đều đến khuyên Hoài vương, Hoài vương càng giận nói rằng:



- Các người lừa dối ta đến đây, lại bắt ép ta phải cắt đất, ta chết thì chết, chứ không chịu để các người uy hiếp như thế được!



Chiêu Tương vương bèn giữ Hoài vương ở lại trong thành Hàm Dương, không cho về nước.



Lại nói Ngận Thượng trốn về Sở báo cho Chiêu Chuy biết rõ sự tình, Chiêu Chuy nói:



- Vua ta ở Tần không được về, mà thái tử lại làm con tin ở Tề, nếu người Tề lại cùng Tần họp mưu mà giữ thái tử lại thì nước Sở không có vua.



Ngận Thượng nói:



- Công tử Lan hiện ở nước, sao không lập ?



Chiêu Chuy nói:



- Thái tử lập lên đã lâu, nay vua còn ở Tần mà dám trái mệnh, bỏ con cả

lập con thứ, mai sau vua trở về nước thì biết nói làm sao ? nay ta giả

cách sang Tề cáo phó, để đón thái tử, Tề tất tin theo.



Ngận Thượng nói:



- Tôi đã không thể vì vua chống nạn, vậy việc ấy để tôi xin làm.



Chiêu Chuy liền sai Ngận Thượng sang Tề, nói dối là vua Sở đã mất, đón thái tử về chịu tang và nối ngôi.



Tề Mân vương bảo tướng quốc là Mạnh Thường quân rằng:



- Nước SỞ không có vua, ta muốn giữ thái tử lại, để cầu đất Hoài Bắc có nên chăng ?



Mạnh Thường quân nói:



- Không nên, vua Sở không phải chỉ có một con. Ta giữ thái tử lại mà họ

đem đất đến chuộc thì cũng nên đấy. Nhưng nếu họ lập lại người khác lên

làm vua, thì ta chẳng lợi được một tấc một thước đất nào chỉ mang tiếng

bất nghĩa, như vậy thì sao nên !



Mân vương lấy làm phải, bèn đưa thái tử Hoành về Sở nối ngôi, đó là

Khoảnh Tương vương. Tử Lan, Ngận Thượng vẫn trông nom mọi việc như cũ.

Rồi sai sứ sang nói với Tần rằng:



- Nhờ xã tắc thần linh, nước Sở đã có vua rồi!



Vua Tần giữ Hoài vương lại thành ra vô ích, tức giận quá, sai Bạch Khởi

làm tướng, Mông Vụ làm phó, đem mười vạn quân đánh Sở, lấy được mười lăm thành rồi về. Sở Hoài vương ở nước Tần hơn một năm, vì đã lâu ngày nên

người canh giữ có phần trễ biếng, Hoài vương bèn cải trang trốn ra khỏi

Hàn Dương, muốn theo phía đông về Sở. Vua Tần sai quân đuổi theo; Hoài

vương không dám đi về phía đông nữa, liềy quay lên phía bắc, theo đường

tắt chạy sang nước Triệu.