Đông Chu Liệt Quốc

Lại nói Tu Giả được tha, luôn đêm chạy về Đại

Lương, vào yết kiến vua Nguỵ, thuật lời nói của Phạm Chuy. Việc đưa gia quyến

của Phạm Chuy là việc nhỏ có thể làm được, còn việc đòi chém đầu tướng quốc Nguỵ

Tề thì có quan hệ đến thể diện, khó nói ra được. Vua Nguỵ trù trừ chưa quyết.

Nguỵ Tề nghe biết tin ấy, bỏ lại tướng ấn, luôn đêm trốn sang nước Triệu, ở nhờ

Bình Nguyên quân Triệu Thắng. Vua Nguỵ bèn sắp xe ngựa, một trăm cân vàng, một

nghìn tấm lụa, đưa gia quyến Phạm Chuy đến Hàm Dương, và nói thực là Nguỵ Tề

nghe tin đã bỏ trốn từ trước rồi, hiện nay ở nhờ Bình Nguyên quân nước Triệu,

không dự gì đến việc nước Nguỵ nữa. Phạm Chuy tâu với vua Tần, vua Tần nói :



- Triệu vốn cùng Tần kết hiếu, Tần lại đem vương tôn Dị Nhân làm

con tin ở Triệu, muốn để giữ bền tình giao hiếu. Trước đây quân Tần đánh Hàn,

vây thành Ô Dữ, Triệu sai Lý Mục cứu Hàn, làm cho quân Tần phải thua to, quả

nhân còn chưa hỏi tội, nay lại tự tiện dung người thù của thừa tướng, kẻ thù của

thừa tướng, tức là kẻ thù của quả nhân. Quả nhân quyết ý đánh Triệu, một là báo

cái thù Ô Dữ, hai là đòi bắt Nguỵ Tề.



Bèn thân đem hai mươi vạn

quân, sai Vương Tiễn làm đại tướng, đánh Triệu lấy ba thành. Bấy giờ Huệ Văn

vương nước Triệu mới mất, con là Hiếu Thành vương lên ngôi, tuổi còn bé, Huệ Văn

thái hậu coi việc, nghe quân Tần đã kéo vào sâu, sợ quá. Lạn Tương Như vì có

bệnh đã cáo lão; Ngu Khanh lên làm tướng quốc, sai đại tướng Liêm Pha mang quân

cự địch, hai bên giữ nhau mãi không phân được thua. Ngu Khanh nói với Huệ Văn

thái hậu rằng:



- Việc gấp lắm rồi, tôi xin đem Trường An Quân

sang Tề làm tin để cầu cứu.



Thái hậu bằng lòng. Nguyên Triệu

thái hậu là con gái Mân vương nước Tề, năm ấy Tề vương mới mất, con là thái tử

Kiến lên ngôi cũng còn bé, Tề thái hậu cũng phải coi việc. Triệu thái hậu với Tề

thái hậu một bên là em chồng, một bên chị dâu, tình nghĩa rất thân; Trường An

quân lại là con út rất yêu quí của Triệu thái hậu, nay sang làm con tin ở Tề, Tề

thái hậu làm sao chẳng động lòng, bèn sai Điền Đan làm đại tướng đem mười vạn

quân đi cứu Triệu. Tướng Tần là Vương Tiễn nói với vua Tần rằng :



- Nước Triệu có nhiều tướng giỏi, lại có Bình Nguyên quân là

người tài chưa dễ đánh được, huống chi quân cứu nước Tề lại sắp đến, chi bằng ta

quay quân trở về.



Vua Tần nói :



- Không bắt được

Nguỵ Tề, quả nhân còn mặt nào trông thấy Ứng hầu nữa.



Vua Tần

bèn sai sứ sang bảo Bình Nguyên quân rằng :



- Tần đánh Triệu là

chỉ cốt bắt Nguỵ Tề, nếu Triệu bắt Nguỵ Tề đem nộp, thì lập tức Tần sẽ lui quân.



Bình Nguyên quân đáp lại rằng :



- Nguỵ Tề không

có ở nhà tôi, đại vương chớ nên nghe lời người ta nói.



Sứ giả ba

lần đi, Bình Nguyên quân vẫn không chịu nhận. Vua Tần buồn bực không vui, muốn

tiến đánh, lại sợ Tề Triệu hợp binh, được thua khó đoán; muốn kéo quân về, thì

làm sao bắt được Nguỵ Tề; nghĩ đi nghĩ lại, liền sinh một kế, gửi bức thư tạ vua

Triệu, đại ý nói rằng :



"Quả nhân cùng quân vương là chỗ anh em.

Qủa nhân trót nghe lầm người ta nói, mà tưởng rằng Nguỵ Tề ở nhà Bình Nguyên

quân, cho nên đem quân đến đòi hỏi. Nếu không, thì khi nào dám lấn vào đất

Triệu? Ba thành đã lấy được, xin trả lại Triệu. Quả nhân lại xin nối lại tình

giao hiếu, đi lại như thường".



Vua Triệu cũng sai sứ đáp thư,

cảm tạ cái ý lui quân và trả lại thành. Điền Đan nghe quân Tần đã lui cũng trở

về Tề. Vua Tần về đến Hàm Cốc, lại sai người gửi một phong thư cho Bình Nguyên

quân, đại ý nói :



- "Quả nhân rất mến tấm òng cao nghĩa của

ngài, xin cùng ngài kết giao làm bạn áo vải. Qủa nhân mong ngài sang chơi, quả

nhân xin cùng uống rượu trong mười ngày để tỏ tình kính mến."



Bình Nguyên quân xem thư xong, vào tâu vua Triệu. Vua họp quần

thần lại để bàn. Tướng quốc Ngu Khanh nói rằng :



- Tần là nước

hổ lang, trước kia Mạnh Thường quân vào Tần xuýt không được về, huống chi nay

Tần đang chờ Nguỵ Tề ở Triệu. Vậy Bình Nguyên quân không nên đi.



Liêm Pha nói :



- Trước kia Lạn Tương Như mang

ngọc bích một mình sang Tần, còn giữ trọn được ngọc bích mang về Triệu. Tần

không có ý lừa Triệu; nếu không đi, thì lại càng làm cho Tần sinh nghi.



Vua Triệu cũng cho đó là ý tốt của vua Tần, không thể trái được,

bèn sai Bình Nguyên quân cùng sứ Tần đi sang Hàm Dương. Vua Tần mới thấy, đã tỏ

ý vui mừng, ngày ngày đặc tiệc khoản đãi. Được vài ngày, vua Tần nhân lúc vui,

cất chén mời Bình Nguyên quân mà nói rằng :



- Quả nhân muốn

phiền ngài một việc, nếu ngài bằng lòng, xin uống chén rượu này!



Bình Nguyên quân nói :



- Đại vương có điều gì

sai bảo đến, khi nào Thắng này lại dám không vâng lời ?



Rồi đón lấy chén

rượu, uống một hơi hết ngay. Vua Tần nói :



- Xưa kia Chu Văn

vương được Lã Vọng, phong cho làm Thái công. Tề Hoàn công được Quản Trọng, phong

cho làm Trọng phu, nay Phạm quân tức là Lã Vọng, Qủan Trọng của quả nhân này đó!

Kẻ thù của Phạm quân là Nguỵ Tề hiện nay ở nhà ngài, ngài nên sai người về chặt

lấy đầu đem sang đây để rửa thù cho Phạm quân, như vậy thì quả nhân chịu ơn ngài

nhiều lắm !



Bình Nguyên quân nói :



- Tôi nghe,

sang mà còn nhớ bạn cũ là nghĩ đến khi mình còn hèn; giàu mà còn nhớ bạn cũ là

nghĩ đến lúc mình còn nghèo. Nguỵ Tề là bạn cũ của tôi, nếu thực có ở nhà tôi,

tôi cũng không nỡ lòng nào mà đem ra được, huống chi là không có.



Vua Tần biến sắc nói rằng :



- Nếu ngài không bắt

Nguỵ Tề đem đến đây, thì quả nhân cũng không để ngài ra khỏi cửa quan được.



Bình Nguyên quân nói :



- Cho ra hay không, đó là

cái quyền của đại vương. Nhung đại vương lấy rượu mời tôi đến, nay lại lấy uy mà

giữ tôi lại, phải trái đã có thiên hạ phẩm bình.



Vua Tần biết là

Bình Nguyên quân không chịu phụ Nguỵ Tề, bèn đem về Hàm Dương, lưu ở trong quán

xá, sai người đưa thư cho vua Triệu, đại ý nói :



- "Nay em của

đại vương là Bình Nguyên quân thì ở Tần, mà kẻ thù của Phạm quân là Nguỵ Tề thì

lại ở nhà Bình Nguyên quân. Vậy cái đầu của Nguỵ Tề buổi sáng đem đến Tần, thì

Bình Nguyên quân buổi chiều sẽ được về Triệu. Nếu không thì quả nhân sẽ tự đem

quân đến Triệu, đánh bắt Nguỵ Tề, mà sẽ không tha cho Bình Nguyên quân về nữa.

Điều đó xin đại vương biết cho."



Vua Triệu được thư sợ quá, bảo

quần thần rằng :



- Quả nhân há vì một kẻ vong thần nước khác mà

đổi vị công tử trấn quốc của nước ta hay sao!



Rồi lập tức phái

quân đến vây nhà Bình Nguyên quân để bắt Nguỵ Tề. Tân kh1ch trong nhà Bình


Vua Triệu bằng lòng, Triệu

Quát bèn dẫn quân đi.



Lại nói người môn khách của Phạm Chuy sai

đi, bấy giờ vẫn ở Hàm Đan, dò biết những lời Triệu Quát nói với vua Triệu, và

vua Triệu đã cử Quát làm đại tướng thay Liêm Pha, bèn luôn đêm chạy về Hàm Dương

báo tin. Vua Tần nói với Phạm Chuy rằng :



- Nếu không phải là Võ An quân thì

không làm xong việc này được.



Lập tức lại cử Bạch Khởi làm

thượng tướng. Vương Hạt làm phó, truyền cho trong quân phải giữ bí mật việc ấy,

nếu ai nói hớ ra ngoài thì bị chém ngay.



Lại nói Triệu Quát dẫn

quân đến cửa Trường Bình, Liêm Pha xét nghiệm binh phù rồi đem số quân trao cho

Quát, một mình dẫn một đội quân hơn trăm ngườiđi về Hàm Đan. Triệu Quát đổi hết

các điều ước thúc của Liêm Pha, mà hợp các quân luỹ thành một đại binh. Phùng

Đinh cố can nhưng Quát không nghe. Quát lại đem các tướng của mình thay cho các

tướng cũ, truyền lệnh nếu quân Tần đến thì đều phải phấn dũng tranh đi trước, hễ

đánh được thì phải lập tức đuổi theo, cốt khiến cho Tần không còn một tên quân

nào trở về. Bạch Khởi đã vào trong quân Tần, nghe Triệu Quát thay đổi hết quân

lệnh của Liêm Pha thì trước tiên sai ba nghìn quân ra khiêu chiến. Triệu Qúat

đem vạn quân ra nghinh địch, quân Tần đại bại chạy về. Bạch Khởi lên trên cao

đứng nhìn xem quân Triệu, bảo Vương Hạt rằng :



- Tôi đã có cách

đánh được nó rồi !



Triệu Quát đánh được một trận, thì múa tay

hoa chân, sai người đến dinh Tần hạ chiến thư. Bạch Khởi bảo Vương Hạt phê hôm

sau quyết chiến, rồi lui quân mười dặm. Quát mừng rằng:



- Quân

Tần sợ rồi !



Rồi mổ trâu cho quân lính ăn, truyền lệnh hôm sau

đại chiến, định bắt sống Vương Hạt để cùng chư hầu làm câu chuyện buồn cười.

Bạch Khởi đóng dinh xong rồi, họp cả chư tướng lại để nghe lệnh, sai Vương Bí,

Vương Lăng đốc suất một vạn quân bày trận, lần lượt cùng Triệu Quát đánh nhau,

chỉ cần thua không cần được, cốt dẫn quân Triệu đến đánh đồn Tần, đó tức là

công. Lại sai Tư Mã Thác, Tư Mã Ngạnh mỗi người dẫn một vạn năm nghìn quân, theo

đường tắt quanh đánh sau lưng quân Triệu, để tuyệt đường chở lương. Lại sai đại

tướng Hồ Thương đóng đô nơi gần phía tả, chờ lúc quân Triệu mở đồn ra đuổi, quân

Tần lập tức xông ra, cốt chặt quân Triệu làm hai đoạn. Lại sai đại tướng Mông

Vụ, Vương Tiễn đều mang năm nghìn quân khinh kị, chực sẵn tiếp ứng. Bạch Khởi

cùng Vương Hạt giữ vững đại dinh. Triệu Quát phân phó trong quân, canh tư thổi

cơm, canh năm nai nịt, sáng rõ bày trận tiến lên. Đi chưa được năm dặm, thì gặp

quân Tần, hai bên đối trận. Triệu Qúat sai tiên phong Phó Bảo ra đánh, tướng Tần

là Vương Bí ứng chiến, chừng hơn hai mươi hiệp, Vương Bí thua chạy, Phó Bảo đuổi

theo. Triệu Quát lại sai Vương Dung đem quân giúp sức, lại gặp tướng Tần là

Vương Lăng, đánh qua vài hiệp. Vương Lăng lại thua chạy. Triệu Quát thấy quân

Triệu được luôn, tự đem đại quân đuổi theo, Phùng Đinh lại can rằng :



- Quân Tần hay lừa dối, họ thua nhưng không thể tin được, nguyên

soái chớ nên đuổi theo.



Triệu Qúat không nghe, đuổi theo hơn

mười dặm, đến tận đồn Tần. Vương Bí, Vương Lăng quành dinh mà chạy. Đồn Tần

không mở, Triệu Qúat truyền lệnh nhất tề đánh phá. Đánh luôn mấy ngày, quân Tần

giữ vững không thể vào được. Triệu Quát sai người giục hậu quân dời dinh đều

tiến, bỗng thấy tướng Triệu là Tô Kỵ phi ngựa đến báo rằng hậu doạnh đã bị tướng

Tần là Hồ Thương dẫn quân xông ra ngăn chận không đi được. Triệu Quát cả giận

nói rằng :



- Hồ Thương vô lễ như thế, ta phải thân đi !



Rồi sai người dò hành động của quân Tần, tin về báo rằng "phía

tây quân mã rất đông, phía đông không có ai". Triệu Qúat hạ lệnh các quân theo

đường phía đông mà đi, chưa được hai ba dặm, đại tướng Tần là Mông Vụ dẫn một

đạo quân ở đường ngách xông ra, nói to lên rằng:



- Triệu Qúat !

Mày trúng kế của Võ An quân ta rồi, còn chưa chịu đầu hàng à ?



Triệu Quát cả giận giơ dáo chực đánh, tì tướng của Qúat là Vương

Dung chạy ra nói rằng :



- Không phải nhọc đến nguyên soái, để

tôi lập công !



Nói rồi ra đánh. Một đạo quân Vương Tiễn lại đến,

quân Triệu chết hại rất nhiều, Triệu Quát liệu khó đánh được, bèn đánh chiêng

thu quân, chọn chỗ có nước đóng dinh. Phùng Đinh lại can rằng :



- Quân khí cần phải hăng hái. Quân ta dẫu thua nhưng nếu cố

đánhcòn có thể thoát về bản doanh, hợp sức cự địch, còn như an dinh ở đây, thì

mặt trước mặt sau đều bị khốn, sau này không thể lại ra được.



Triệu Quát lại không nghe, sai quân đắp luỹ đài để cố giữ, một

mặt phi tấu vua Triệu cầu viện, một mặt giục lấy lương thực hậu đội. Không ngờ

đường chở lương đã bị Tư Mã Ngạnh dẫn quân chẹn giữ, đại quân Bạch Khởi chắn

đằng trước, đại quân của Hồ Thương, Mông Vụ chẹn phía sau. Quân Tần mỗi ngày lại

truyền đi cái tin Võ An quân làm tướng, chiêu Triệu Quát đầu hàng. Triệu Qúat

bấy giờ mới biết Bạch Khởi thực ở trong quân, sợ quá chẳng còn hồn vía nào.



Lại nói vua Tần được Võ An quân báo tiệp, biết quân Triệu Quát

bị khốn ở Trường Bình, liền thân đến Hà Nội, bắt những tráng đinh ở dân gian

tuổi từ mười lăm, đều phải tòng quân, chia đường cướp lấy lương thảo của người

Triệu, ngăn tuyệt quân cứu. Triệu Quát bị Tần vây khốn bốn mươi sáu ngày, trong

quân không lương, quân lính giết nhau để ăn. Triệu Qúat bèn đem quân tướng chia

làm bốn đội. Phó Báo dẫn một đội theo phía đông, Tô Xạ dẫn một đội theo phía

tây, Phùng Đinh dẫn một đội theo phía nam, Vương Dung theo phía bắc, đều đánh

trống xông ra, nếu một đội đánh thủng được,thì Triệu Quát mang quân ba đội kia

đều chạy. Không ngờ Võ An quân Bạch Khởi lại tuyển sẵn những quân bắn giỏi mai

phục chung quanh luỹ quân Triệu, phàm gặp quân Triệu ở trong luỹ đi ra, bất cứ

quân tướng đều bắn chết. Quân mã bốn đội xông ra bốn lần đều bị bắn riết, phải

quay lại cả. Lại hơn một tháng, Triệu Qúat căm giận quá, chọn kỹ năm nghìn tinh

binh, đều mặc giáp nặng, cưỡi ngựa khoẻ, Triệu Quát cầm kích đi trước, Phó Báo,

Vương Dung theo riết ở phía sau, liền xông vòng vây để ra. Vương Tiễn, Mông Vụ

đều đem quân xông đến. Triệu Quát cố đánh vài hiệp không sao lọt ra được, lại

muốn quay về Trường Bình, nhưng ngựa quỵ chân ngã xuống đất, trúng tên mà chết,

Tô Xạ dẫn Phùng Đinh cùng chạy, Phùng Đinh nói :



- Tôi ba lần

can mà Triệu Qúat không nghe, nay đến thế này, thực là trời bắt thế, còn trốn đi

đâu !



Nói xong, tự đâm cổ mà chết. Còn Tô Xạ chạy thoát đi sang

đất Hồ. Bạch Khởi sai dựng cờ chiêu hàng, quân Triệu đều bỏ đồ binh, cởi áo giáp

hô vạn tuế. Bạch Khởi sai người giơ cao đầu Triệu Quát, đi đến dinh Triệu chiêu

hàng, trong dinh còn hơn hai mươi vạn quân, nghe chủ soái bị giết, không ai dám

ra đánh cả, cùng đều xin đầu hàng, giáp trụ khí giới chồng chất như núi, các xe

ngựa ở trong dinh đều về tay quân Tần cả. Bạch Khởi tâu với Vương Hạt rằng :



- Trước đây quân Tần đã lấy được hai thành Gỉa Vương, Thương

Đảng, dân ở đó không chịu theo Tần mà theo Triệu. Nay quân Triệu đầu hàng,

trưóoc sau tổng cộng gần bốn mươi vạn người, nếu lỡ ra chúng nó lại sinh biến,

thì phòng giữ làm sao được ?



Rồi đem hàng tốt chia làm mười

doanh, sai mươi viên tướng thống suất, hợp với hai mươi vạn quân Tần, đều cho

trâu rượu, ăn uống và nói rằng ngày mai Võ An quân sẽ lựa chọn quân Triệu, người

nào khoẻ mạnh đánh trận được, thì cấp cho khí giới và đem về nước Tần sai dụng,

còn người già yếu hay nhát sợ đều cho về Triệu. Quân Triệu cả mừng. Đêm ấy, Võ

An quân truyền mật lệnh cho mười viên tướng rằng : "Quân Tần đều dùng vải trắng

phủ đầu, nếu đầu không có vải trắng, thì tức là quân Triệu, đều phải giết đi".

Quân Tần theo lệnh, cùng ra tay một lúc. Hàng tốt nước Triệu vì không biết có

lệnh ấy, lại không có khí giới, nên đều bó tay chịu chết; có những người trốn ra

khỏi cửa dinh, lại bị Mông Vụ, Vương Tiễn dẫn quân đi tuần bắt được giết ngay.

Bốn mươi vạn quân Triệu trong một đêm đều bị chém chết cả. Võ An quân thu nhặt

những đầu lâu quân Triệu, chất đống ở trong luỹ Tần, gọi là núi Đầu Lâu. Tính ra

trong trận Trương Bình, trước sau quân Tần hoặc chém hoặc bắt cộng bốn mươi nhăm

vạn quân Triệu, kể cả những quân Triệu đầu hàng Vương Hạt trước, đều bị giết

sạch cả, chỉ còn hai trăm bốn mươi người ít tuổi được thả về Hàm Đan để tuyên

dương cái oai của nước Tần.