Năm Tháng Tĩnh Lặng, Kiếp Này Bình Yên

Mỗi người từng đến

Viên Minh Viên đều nhìn thấy một phong cảnh giống nhau, đó là một vùng

đổ nát hoang tàn sau khi bị chiến tranh thiêu đốt. Đương nhiên, đây là

cách nhìn bằng con mắt thiển cận. Nếu như nhìn nhận bằng tâm hồn sâu

sắc, thì bạn sẽ thấy đây là một tòa hải thị thần lâu[12]. Thời gian là

ảo ảnh, có thể làm ký ức vỡ vụn, cũng có thể ghép lại ký ức.



[12] Hải thị thần lâu: chỉ ảo ảnh.



Viên Minh Viên từng được ca ngợi là “vạn viên chi vương” (vua của vạn khu

vườn), bắt đầu từ ngày bị hỏa hoạn đã tạc lại vết sẹo không thể xóa mờ

trong lồng ngực của lịch sử, khiến cả thành Bắc Kinh và toàn thể Trung

Quốc đều đau đớn trong vết bỏng. Hòn đá dưới chân bạn còn lưu lại hơi ấm tàn dư sót lại sau vụ cháy, chốn đồng ruộng mênh mông lại hàm chứa một

sự tỉnh táo như bị rút cạn kiệt. Khói lửa bao trùm bầu trời Viên Minh

Viên, khiến bạn không thể suy tưởng một cách vui vẻ thoải mái. Có lúc,

làm một người sâu sắc, lại không đạm bạc trầm ổn được như một người nông cạn.



Viên Minh Viên từng là thiên đường chốn nhân gian, giàu có

tú lệ và huy hoàng, nhưng thiên đường đã bị cháy trụi. Sau hỏa hoạn,

Viên Minh Viên chỉ còn lại tàn cục ngổn ngang, vị đế vương ngày xưa bị

trọng thương và phải chạy trốn, còn ai có thể chuyển bại thành thắng? Nó không còn đứng tách biệt với thói tục nữa, không còn quốc sắc thiên

hương nữa, bắt đầu từ khoảnh khắc bị hủy hoại dung nhan, nó đã bị định

sẵn kết cục không thể tiếp tục khuynh quốc khuynh thành. Một vị đế vương cởi bỏ long bào, gỡ vương miện xuống, đánh rơi quyền trượng, còn có thể thống trị thiên hạ, hô hoán phong vân chăng? Trời cao lấy lại quyền lực hô mưa gọi gió của ngài, từ đây, đến tư cách của một bình dân bách tính cũng chẳng còn nữa. Có lẽ, đã từng có một Viên Minh Viên mang phong

cách vương gia, không cam chịu làm một người bình thường, còn sống lúc

nào cũng phải huy hoàng đỉnh thịnh, chết đi cũng phải rực rỡ thành tro.



Khi bạn khóc thương cho nó, đau lòng vì nó, bi phẫn thay nó, thì nó lại

thức tỉnh một cách ngạo nghễ. Sau khi đá ngọc đều đã tan thành bụi tro,

giấc mộng tàn vẫn còn lưu dấu, cho nên nó chẳng hề cô đơn. Trong những

tháng ngày sóng yên khói lặng, gìn giữ vùng gò hoang này, gìn giữ lầu

gác trống không, mặc người đời cảm thán hồi tưởng, thậm chí nghĩ muôn

ngàn cách để gương vỡ lại lành. Đây là kỳ nguyệt thực dài nhất trong

lịch sử, chỉ là sau cơn trầm luân, trăng lại càng sáng tỏ hơn xưa.



Vẫn nói, mây khói thoảng qua, thế nhưng rõ ràng có thể tìm thấy bóng dáng

rơi rớt của chuyện cũ ngày xưa trên những tảng đá xếp chồng. Trong

khoảng không gian rộng lớn này, vẫn thấp thoáng vương khí tàn dư. Những

kỳ trân dị bảo đã bị cướp sạch, bị thay thế bằng sự tàn khuyết, vỡ vụn

một cách ung dung, hoa lệ, Viên Minh Viên đã chảy cạn máu, chỉ còn lại

linh hồn là chưa từng bị rút đi. Đi tìm hình bóng của ngày hôm qua trong linh hồn còn ở lại, Viên Minh Viên khô héo dần dần đầy tràn trong ký

ức.



Viên Minh Viên ra đời vào những năm Khang Hy, trưởng thành

trong vương triều Ung Chính, rực rỡ trong thời thịnh thế Càn Long. Vua

Ung Chính còn giải thích rất cặn kẽ rõ ràng hai chữ “Viên Minh”: Viên

mãn mà tinh diệu, ấy là sự hợp thời hợp lẽ của người quân tử vậy; sáng

suốt mà chiếu khắp, ấy là trí tuệ của bậc thông đạt vậy. Những người dân tộc Mãn Châu sống trên đại mạc hoang vu, thích ngắm rừng xanh biển

biếc, khi mới bước chân vào Tử Cấm Thành, họ bị giam cầm bởi những kiến

trúc tường đỏ ngói xanh, trong lòng đã nảy sinh sự chán ghét và mỏi mệt. Thế nên, họ trưng thu rất nhiều ruộng đồng hồ nước để tu sửa và xây

dựng vườn cảnh ở ngoại ô thành Bắc Kinh.



Viên Minh Viên nằm ở

ngoại ô phía tây thành Bắc Kinh, vùng đất tập trung dầy đặc các vườn

cảnh, tựa như ẩn chứa long mạch của hoàng tộc khiến đế vương các đời si

mê không dứt. Khi mới cho xây vườn, hoàng đế Khang Hy không hề ngờ rằng

Viên Minh Viên sẽ đạt tới tình trạng phồn thịnh như thế, và càng không

ngờ, thời đại thịnh vượng của Đại Thanh hơn một trăm năm sau sẽ gặp phải một kiếp nạn thế này. Nước đầy sẽ tràn, trăng tròn sẽ khuyết, khi đến

như thủy triều dâng, khi đi như thủy triều rút, cơn sóng ào ạt mạnh mẽ

này đã đầy tràn đến mức vô tiền khoáng hậu vào thời thịnh thế Càn Long,

và nó cũng dần dần tiêu biến trong vương triều của ngài. Đến nay, chúng

ta chỉ có thể ôn lại giấc mộng xuân trong vườn Viên Minh trên những ký

hiệu của lịch sử, những gì mà thời gian có thể để lại cho chúng ta thực

sự chỉ Thế Âmà thôi.



Lịch sử vẫn như xưa, chèo thuyền mà đi tới,

nhất định sẽ vớt được những mảnh vỡ chìm sâu dưới đáy thời gian. Đứng

trên những tảng đá bị vứt bỏ, chạm tay vào những dấu vết của Tây Dương

Lầu, đi qua luồng gió chống chếnh, kết hợp những ký ức vụn vặt của Viên

Minh Viên với nhau. Không còn tồn tại nữa có nghĩa là đã từng tồn tại,

chỉ cần bạn đến với một trái tim vui vẻ hiền hòa là có thể khôi phục

nguyên trạng những tảng đá chất đống, những vật cũ ngổn ngang, khôi phục nguyên trạng cảnh tượng thịnh vượng của năm nào.



Viên Minh Viên, là một quần thể vườn cảnh hoàng gia kết hợp kiến trúc vườn cảnh cổ điển Trung Quốc và vườn cảnh châu u. Có bốn mươi danh thắng nổi tiếng hấp

thu tinh hoa của vườn cảnh trong thiên hạ, thu thập sự tuyệt diệu của

vạn vật tự nhiên, chứa đựng xúc cảm của gió mây nhân gian, những địa

điểm truyền kỳ và thần thánh, hùng vĩ và tráng lệ của nó thì chữ nghĩa

và hội họa đều không thể nào tả xiết được. Chỉ có thông qua tư duy sáng

suốt cởi mở, xuyên qua lĩnh vực rộng lớn của tinh thần mới có thể ngắm

hết vẻ lộng lẫy của Viên Minh Viên.
nghe bốn phía tiếng Sở ca vang lên, hóa ra là mưu kế của Trương Lương.

Trương Lương biết quân sĩ của Hạng Vũ đều là người đất Sở, thế nên sai

quân Hán cao giọng hát Sở ca, để làm lay động lòng quân. Hạng Vũ nghe

xong kinh hoàng, than rằng: “Lẽ nào Hán vương đã lấy được đất Sở? Tại

sai người Sở trong quân Hán lại nhiều đến thế?”. Thế nên ông bước xuống

giường, uống rượu trong lều. Bá vương có người thiếp yêu là Ngu Cơ và

con ngựa quý Ô Chuy, đã khẳng khái sầu thảm hát ca, hát rằng: “Sức nhổ

núi chừ, khí trùm đời. Thời vận không may chừ, Chuy không chạy. Ngựa

không chạy chừ, làm sao được. Ngu Cơ ơi Ngu Cơ, biết làm sao?”. Ngu Cơ

múa theo tiếng ca, Bá vương trông thấy, tự biết mình sẽ bại, nước mắt

ròng ròng. Tả hữu nhìn thấy Bá vương biệt Cơ đều khóc lóc thảm thiết

theo.



Mộng cũ Lê Viên tự nó có tình cảm, còn chốn đình viện thâm

sâu lại im lìm không tiếng động. Những khu tứ hợp viện nằm khuất sâu

trong ngõ hẻm phủ đầy gió bụi của lịch sử, như một người già đã trải qua hết những nỗi tang thương, bình thản kể lại câu chuyện mây gió của

Thành Nam. Những sân vườn nơi đây có nhiều nét tương tự với sân vườn ở

Giang Nam, hoa hạnh mưa khói cũng rải rác khắp nơi, cũng ẩn chứa ánh

trăng vằng vặc; nhưng lại khác với Giang Nam ở chỗ, nó thiếu những con

đường nhỏ quanh co uốn lượn, mà thay vào đó là khí khái đơn giản mà lớn

lao của chốn kinh thành.



Kiến trúc tứ hợp viện áp dụng kết cấu

đối xứng theo phương thức truyền thống Trung Quốc, tọa bắc hướng nam,

hai bên phía đông tây là nhà ngang. Trên cửa sổ, cột nhà đều vẽ và chạm

khắc trang trí một số hình vẽ mang ngụ ý tốt lành, ví dụ như “tùng hạc

diên niên”, “hỷ thước đăng mai”, “phúc thọ song toàn”… Bách tính ở Kinh

thành sinh sống trồng hoa trồng cỏ trong khuôn viên tứ hợp viện, mấy đời chung sống dưới một mái nhà, sống một đời sống hết sức thanh nhàn thảnh thơi, cùng hưởng chung niềm vui của đạo luân thường. Họ đem những lời

cầu nguyện, những mong ước tốt đẹp khắc vào trong những bức bình phong

chạm hoa kiểu cũ, đem những câu chuyện bình thường khóa vào trong những

ngăn kéo bằng gỗ, tứ hợp viện chính là nơi cư trú của sinh mệnh, là cố

hương của tâm hồm.



Ở Bắc Kinh, cho dù Thành Nam hay Thành Bắc đều tập trung vô số toà nhà tứ hợp viện, cho dù vương công quý tộc hay bình dân áo vải, họ đều sống cuộc sống tự kiếm tìm niềm vui trong những

khoảng sân hoặc hoa lệ hoặc giản đơn thô lậu này. Lão Xá đã từng sống,

Lỗ Tấn đã từng sống, Lương Khải Siêu đã từng sống, Mai Lan Phương đã

từng sống, Tề Bạch Thạch đã từng sống, còn có vô sô danh nhân và muôn

vàn bách tính không biết tên đã từng sống ở tứ hợp viện tựa như một

phong cảnh không thể biến mất khỏi nơi này, ở Kinh thành, vĩnh viễn dõi

trông và bảo vệ cho giấc mộng của họ.



Đi giữa phong cảnh và cảnh

vật cổ xưa sâu sắc nơi Thành Nam của Bắc Kinh, vẫn còn khu chợ Thiên

Kiều mang đậm đặc sắc Bắc Kinh xưa, đều cắm rễ đâm chồi trong Kinh

thành. Cho dù trào lưu thời đại đã sớm như gió xuân quét qua toàn bộ

thành phố Bắc Kinh, nhưng vẫn không thể cuốn đi sạch sẽ những nền nếp cũ của Thành Nam. Bởi vì sự mới mẻ không thể thay thế được sự cổ xưa thuần phác, cũng như những tòa nhà cao tầng chót vót không thể thay thế được

những khuôn viên tứ hợp viện, tương lai không thể thay thế được quá khứ.



Dẫu có một ngày, Thành Nam sẽ phải đối diện với vận mệnh bốn mặt Sở ca,

nhưng chúng ta hãy tin rằng, nhất định sẽ có một ngõ hẻm, một quán trà,

một lầu kịch, một khu tứ hợp viện được lưu lại trong lịch sử, cho dù đơn độc giữa đời, nhưng vẫn tồn tại một cách rõ ràng, mang tới cho người

đời những sự vật, hiện tượng chân thực, mà không phải là những hồi ức hư ảo. Trong thời đại tôn sùng sự đơn giản, trở về cái chân thực, bảo vệ

và giữ gìn văn vật cổ xưa này, còn có giá trị đến mức khiến người ta lo

lắng? Chúng ta đang giữ gìn những kỳ tích mà xưa kia hủy hoại, đang cố

gắng trân trọng những gì xưa kia đánh mất, đang lựa chọn dũng cảm trước

những gì xưa kia sợ hãi, Thành Nam của Bắc Kinh sẽ vĩnh viễn không để

cho cái mới thay thế cái cũ, để những vết thương nuốt chửng niềm vui.



Có người nằm mộng dưới ánh nắng mặt trời của Thành Nam, có người lại đi

tìm giấc mộng trong những tháng ngày của Thành Nam. Bạn đang ở Thành Nam kể lại câu chuyện quá khứ, mà tương lai sẽ có người kể lại câu chuyện

của bạn. Trong vẻ đẹp cổ xưa này, đến luân hồi cũng đáng được vui vẻ

thanh thản, bởi vì những gì biến mất có thể trở lại, những gì ly tan có

thể hội tụ. Trong ngõ hẻm sâu thẳm của Thành Nam đó, không biết ai là

người đang hát khúc “bên ngoài trường đình, bên con đường cổ, cỏ thơm

xanh biếc tận chân trời”, một khúc “Ly biệt” đã lôi kéo biết bao cảm

động kết tụ trong đáy tim, bạn đến với trái tim, bạn làm nhòa ướt khung

cảnh phía xa bằng đôi mắt mông lung. Khi tiễn biệt, có cuộc tiễn biệt bi tráng hoang lạnh như tiễn Kinh Kha trên sông Dịch Thủy, lại có cuộc

tiễn biệt tình nghĩa ấm áp như ngắt cành liễu gửi tặng cố nhân. Nhưng

tiễn biệt ở Thành Nam, lại là nỗi buồn chẳng biết bằng hữu đã lưu lạc

phương trời nào, lại là sự lạnh lẽo một bình rượu đục uống cho bằng hết.



Là ai đã nạm sắc chiều tà lên những vật cũ của Thành Nam, và lại là ai đã

khắc hoàng hôn của Thành Nam lên những dấu tích của thời gian, gió đêm

lướt qua bờ dương liễu, tịch dương còn mãi ngoài núi xanh. Đứng trên con đường cổ nhân sinh lưu luyến, giữ mãi khung cảnh không lời của Thành

Nam, thời gian đã mài mòn tuổi xuân, nhưng thời gian lại chưa từng già

đi. Bạn hãy nhìn xem, Thành Nam vẫn là Thành Nam của năm ấy, chuyện cũ

vẫn là chuyện cũ của ngày hôm qua.