Quan Cư Nhất Phẩm

Xử trí các giám sinh làm loạn này như thế nào cũng là một vấn đề nan giải, nếu theo luật mà xử lý thì rất đơn giản, cũng là yêu cầu của các phủ doãn, thông phán. Nếu như triều đình làm như vậy thì cũng không cần Thẩm Mặc phải tới Đông Nam làm gì.



Trong việc này yêu cầu quan trọng nhất, chính là làm sao giảm thiểu thiệt hại tới mức thấp nhất. Việc này gồm có ba mặt, một là phải khống chế được dư luận trong dân chúng, hai là phải làm giảm sự ảnh hưởng tới uy nghiêm của khoa cử tới mức thấp nhất, ba là phải khống chế được sự phản đối của các đại thế gia.



Hai điều đầu tiên có lẽ chỉ cần một quan viên bình thường là có thể giải quyết, nhưng điều thứ ba mới khó. Từ Giai biết rằng chỉ có lấy sự ảnh hưởng của Thẩm Mặc ở Đông Nam, mới có khả năng thực hiện được.



Nếu đã phụng mệnh tới đây, y phải giải quyết mọi việc cho tốt. Thẩm Mặc tỉ mỉ phân tích tình hình, nếu dựa theo các lệ cũ thì không thể giải quyết cả ba điều cho tốt được. Với một số việc đặc biệt thì phải chấp nhận rủi ro, mới có thể làm vừa lòng tất cả mọi người.



Sau thời gian suy nghĩ, y quyết định giải quyết vấn đề của giám sinh trước, bởi vì nếu cứ để mặc như vậy thì sẽ khiến cho tình hình chuyển xấu... Không cần biết đúng sai, các giám sinh đều là người đọc sách, mà dư luận đều dưới sự khống chế của giới sĩ lâm, việc có quan tâm thương cảm giám sinh hay không, cũng đều do ý của giới sĩ lâm quyết định. Chẳng may sự việc kéo dài khiến các giám sinh này thật sự chết đói, thì dù cho các việc khác làm có tốt đến mấy, thì giới sĩ lâm cũng sẽ không lượng thứ... Chí ít cái ác danh tên quan máu lạnh vô tình sẽ đổ lên đầu y, còn các điều khác thì có trời mới biết.



Giám sinh tưởng chết lại được sống, đương nhiên đối với Thẩm Mặc vô cùng cảm kích. Hơn nữa có thể lại được tham gia thi cử khiến bọn họ đã vô cùng cảm kích, nào còn mặt mũi mà đòi khôi phục "Mãnh" hiệu. Tốt nhất là trở về chuyên tâm đọc sách, ba năm sau lại tiếp tục đi thi.



Lui một bước trời cao biển rộng, lời này không chỉ áp dụng với các giám sinh, mà đối với Thẩm Mặc cũng như vậy. Y không truy cứu tội lỗi của các giám sinh, thì cũng đổi lại được lợi ích sau này... Hiện tại ngay cả giám sinh cũng không còn làm loạn, thì người đứng phía sau giật dây cũng không còn cách nào phá hoại, chỉ có thể câm lặng ngậm bồ hòn làm ngọt mà thôi.



Cho nên khi Thẩm Mặc nói ra tin tức này, vẻ mặt của mọi người trên hoa thuyền lập tức thể hiện muôn hình muôn vẻ... Xem ra bảo đao của Thẩm đại nhân cũng không vì ở Bắc Kinh quá lâu mà hoen gỉ, sau khi rút ra khỏi vỏ vẫn sắc bén như vậy, chỉ tốn chút sức đã làm cho sự việc được thu xếp ổn thỏa.



Mặc dù làm như vậy bản thân y cũng phải trả giá, đó là tất cả trách nhiệm đều đổ lên người y. Nhưng với tính cách của Thẩm Mặc, không có chuyện y hy sinh bản thân vì người khác, y làm như vậy đương nhiên là đã nắm chắc mọi việc trong tay. Trải qua vài chục năm, hắn biết rõ trong xã hội nhân trị này coi trọng cái tình hơn cái lý... Điều này sẽ giành được tình cảm của giới sĩ lâm. Nói cách khác, nếu ngươi xử lý mọi việc hợp với ý muốn của sĩ lâm, sẽ nhận được ân tình của sĩ lâm.



Thật ra việc Thẩm Mặc xử trí giám sinh nếu theo lý thì rất khó, nhưng nếu theo tình thì khác... Việc đối xử bao dung với giám sinh, cho bọn họ một cơ hội làm người nữa trong mắt sĩ lâm chính là hành động bảo vệ người đọc sách, thể hiện được sự nhân hậu của Thẩm Mặc, thể hiện y là người dám làm dám chịu. Giới sĩ lâm sau này chỉ nói tới kết quả y làm được, chứ không nói tới y làm thế nào, có phù hợp với quy định của Đại Minh hay không.



Đương nhiên chuyện này cũng là do xuất thân trạng nguyên của y, hơn nữa từ trước đến nay mọi người đều nói về y rất tốt, y làm chuyện gì cũng đều được mọi người ca tụng. Nếu như đổi lại là viên quan khác làm việc này thì chắc không thể hoàn thành nổi, chẳng may phán có tội thì cũng không chịu nổi sĩ lâm đả kích, mà dù có làm tốt thì cũng không dám nhận lời khen. Tục ngữ nói, người có bản lĩnh mới có thể làm được việc, chính là đạo lý này.



-oOo-



Ánh sáng hoa thuyền sáng rực trên sông Tần Hoài, hoa thuyền lướt đi trong tiếng mái chèo khua bì bõm.



Ngoài khoang thuyền đàn sáo du dương, tiếng ca thánh thót, nhưng bên trong khoang thuyền bầu không khí vô cùng yên lặng. Tình cảnh trước mắt làm tất cả mọi người cảm thấy bị động, đều ngồi yên suy đoán, giới hạn của Thẩm đại nhân rốt cuộc tới cỡ nào?



Thẩm Mặc cũng không vội, nhâm nhi uống để mặc cho bọn họ bình tĩnh lại, sau đó ho nhẹ một tiếng, phá vỡ sự im lặng nói:

- Chư vị có cho rằng Thẩm Mặc ta đến Bắc Kinh làm quan mấy năm, thì lòng dạ hướng về triều đình rồi không?



- Không dám, không dám...

Mọi người vội phủ nhận, nhưng trên mặt bọn họ lại lộ ra vẻ thừa nhận. Nhân sinh trên đời này chính là như vậy.



- Nếu như mọi người nghĩ vậy thì quả thật vô cùng sai.

Thẩm Mặc trầm giọng nói:

- Thẩm Mặc ta trước kia, bây giờ và sau này luôn luôn ngồi chung thuyền với các vị, lập trường của ta chính là Đông Nam là nhất, các vị là nhất, về điều này các vị yên tâm, vĩnh viễn sẽ không bao giờ thay đổi.



Mặc dù quen biết với vị đại gia này lâu như vậy, trong lòng cũng biết rõ ràng, nhưng đây là lần đầu tiên mọi người được nghe y thổ lộ tâm tình như vậy. Tất cả mọi người nghe xong dường như cảm thấy mình được ăn nhân sâm vậy, toàn thân cảm thấy sảng khoái vô cùng. Một chút bất mãn cùng đề phòng vừa nảy sinh trong lòng phút chốc đã tiêu tan sạch.



Không khí trong hoa thuyền trầm lại một chút, rồi chợt òa lên:

- Chúng ta cũng vĩnh viễn ủng hộ đại nhân...

- Đúng thế, chúng ta là một nhà tương thân tương ái...

Trong chốc lát, các lời thổ lộ nghe tới nổi da gà liên tiếp được mọi người nói ra.



- Ha ha... Tốt.

Nhưng Thẩm Mặc lại cảm thấy rất dễ nghe, nụ cười trên môi vẫn chưa hề tắt.



Đợi mọi người yên tĩnh lại, Thẩm Mặc mới nói vào việc chính:

- Như ta vừa nói, tất cả mọi việc ta làm, đều là vì lợi ích của mọi người. Ta hy vọng mọi người đều có thể phồn vinh hưng thịnh, càng ngày càng phát triển, đây chính là nguyên tắc và lập trường của ta...

Dừng một chút lại nói:

- Mọi người có điều gì cứ hỏi, chúng ta nói chuyện thoải mái với nhau.



- Xin hỏi đại nhân.

Yên lặng chỉ trong chốc lát, liền có người hỏi:

- "Mãnh" hiệu còn có thể khôi phục lại hay không?



- Nếu như các vị vẫn kiên trì đến vậy.

Thẩm Mặc thản nhiên nói:

- Ta vẫn có thể tác động, hẳn là còn có chút nắm chắc.



- Ý của đại nhân là...

Trên mặt mọi người liền lộ ra vẻ vui mừng, nhưng người với người vẫn nên kính trọng nhau là tốt nhất, Thẩm Mặc đã nể mặt bọn họ như vậy, bọn họ cũng phải nể mặt y:

- ... khôi phục hay không khôi phục?



- ...

Thẩm Mặc không trực tiếp trả lời, mà kể một câu chuyện cũ:

- Trong sách của đại nho khai quốc văn thần Tống Liêm có kể câu chuyện "Thúc thị ly tinh". Ở nước Vệ có một đại hộ họ Thúc, không thích bất cứ vật gì trên đời, chỉ yêu thích và nuôi dưỡng một loài tên là ly tinh. Ly tinh chính là một loài mèo hoang giỏi bắt chuột, trong nhà của hắn nuôi đến hơn một trăm con ly tinh như vậy, làm cho quanh nhà của hắn không còn bóng dáng một con chuột nào. Ly tinh đói ăn thì lớn tiếng kêu lên, do đó hàng ngày hắn đều phải ra chợ mua thịt cho lũ ly tinh ăn. Mấy năm trôi qua, ly tinh lớn sinh ra ly tinh nhỏ, ly tinh nhỏ lại sinh ra ly tinh nhỏ nữa... Những con ly tinh được sinh ra này vì mỗi ngày quen được ăn thịt, nên không ngờ trên đời còn có con chuột nữa; một khi chúng đói bụng thì ăn, ăn xong rồi thì lười biếng, lúc nào cũng thấy vui vẻ, ngày ngày cảm thấy thoải mái...



Tới đây mọi người cũng đã nghe ra ý, đây là Thẩm đại nhân kể chuyện ngụ ngôn, khéo nói con em đệ tử nhà bọn họ. Liền nghe Thẩm Mặc nói tiếp:

- Một ngày, phía nam thành có nhà gặp phải nạn chuột, chuột của nhà đó ban ngày kết thành từng đoàn quậy phá tưng bừng, thậm chí còn chui vào chĩnh gạo. Nhà đó sớm đã nghe thấy Thúc viên ngoại nuôi rất nhiều ly tinh giỏi bắt chuột, vì thế vội vàng tới Thúc gia mượn một con về. Ly tinh của Thúc viên ngoại tới nhà người đó, nhìn thấy rất nhiều chuột đang chạy tán loạn đều có hai lỗ tai nhỏ, vểnh hai chòm râu nhỏ, trừng hai con mắt đen nhỏ, kêu chít chít loạn lên thì tưởng rằng đó là quái vật, liền chạy tới chạy lui ven hang chuột mà không dám nhảy tới bắt chuột. Nhà kia thấy vậy giân lắm, liền dúi ly tinh xuống. Ly tinh vô cùng sợ hãi quay đầu về phía lũ chuột kêu to. Một lúc lâu sau, lũ chuột thấy con ly tinh này chẳng có bản lĩnh gì, không ngờ chẳng sợ hãi mà chạy tới gần chân ly tinh cắn cho nó một cái, ly tinh sợ quá kêu lên một tiếng, từ trong hang chuột chạy ra bỏ trốn mất tích...





Một câu chuyện ngụ ngôn rất buồn cười, nhưng trong khoang thuyền không ai có thể cười nổi. Người ta vẫn nói không ai giàu ba họ, đây cũng chính là lo lắng của bọn họ... Mặc dù tổ tiên tích đức, coi trọng giáo dục, trong dòng họ vẫn còn người tài giỏi, duy trì được địa vị của gia tộc, nhưng cũng không thể so được với mấy chục năm trước, chỉ có thể phát uy được ở Đông Nam, còn khi tới trung tâm chính trị của Đại Minh, mặc dù không phải bị người khác coi không ra gì, nhưng chẳng qua cũng chỉ hơn vậy một chút mà thôi. Nếu triều đình muốn ra tay với bọn họ, bọn họ cũng chỉ đành làm cá nằm trên thớt mà thôi... Ví như năm đó bọn họ bị cầm biên nhân công, tất cả đều hận tới nghiến răng, toàn Giang Nam đều phản đối, nhưng Hồ Tôn Hiến có sự ủng hộ toàn lực của triều đình vẫn cứ tiến hành công việc của mình, mãi tới sau này chiến tranh chấm dứt mới thôi.

(cầm biên: ngăn nhập tịch)



- Các vị đều là người thông minh.

Thẩm Mặc chậm rãi nói:

- Chắc chắn đã hiểu ý của ta rồi chứ.



-oOo-



Mọi người lặng lẽ gật đầu, bọn họ đương nhiên hiểu ý của Thẩm Mặc... Ly tinh đời thứ nhất của Thúc viên ngoại bản lĩnh cao cường, công lao hiển hách, để lại cho con cháu một cuộc sống an nhàn sung sướng. Nhưng đời sau của nó hàng ngày ăn thịt tươi mà sống, chưa bao giờ nhìn thấy con chuột, nói gì tới bắt chuột. Cho nên sau khi gặp phải con chuột thì lộ vẻ sợ hãi, suýt tí nữa còn bị con chuột cắn chết.



Chuyện xưa này kể cho mọi người rất hợp, bọn họ muốn giúp con em mình đi lối tắt, không để cho bọn chúng phải chịu cảnh cạnh tranh gian khổ với người khác, nhưng như thế không phải là giúp chúng, mà là hại chúng mới đúng...




Điều đáng khâm phục chính là, đối với lần thực tập này, quốc giám còn có biện pháp khảo hạch thực tập nghiêm ngặt... Quốc giám đã quy định rõ ràng, giám sinh thực tập ở ngoài quốc giám với giám sinh đọc sách trong quốc giám là như nhau, đều phải tham gia khảo hạch, hơn nữa kết quả này còn liên quan trực tiếp đến tiền đồ sau này. Biện pháp cụ thể là: Khảo hạch chia ra ba cấp thượng, trung, hạ. Thượng đẳng tuyển dụng, trung, hạ đẳng phải chờ năm sau khảo hạch lại, thượng đẳng được lựa chọn vị trí tốt, trung đẳng phải nghe theo phân công, hạ đẳng thì trở về giám đọc sách.



Triều đình từng vô cùng coi trọng loại thực tập này, luôn luôn cố gắng duy trì, trước mỗi lần thực tập đều thông báo nhân số giám sinh cho mỗi nha môn, sau đó mỗi nha môn theo nhu cầu sẽ tiếp nhận giám sinh, nếu có thừa ra thì sẽ do Lại bộ phân bổ. Mỗi nha môn sẽ chỉ cho các giám sinh thực tập chính sự, đồng thời có trách nhiệm khảo hạch các giám sinh đó. Sau khi hoàn thành kỳ thực tập, các giám sinh đạt tiêu chuẩn sẽ được Lại bộ lựa chọn, phân bổ về các nơi thiếu chính thức làm quan.



Đây là sự kết hợp giữa giáo dục trong và ngoài trường học, nhằm bù đắp sự yếu kém về năng lực thực tế. Giám sinh thông qua thực tập được tiếp xúc với chính vụ, thu được kinh nghiệm thực tế, đối với sự phát triển của bản thân giám sinh vô cùng có lợi.



-oOo-



Hiển nhiên quốc giám của bản triều so với trường thái học của triều Tống hơn xa về mặt kinh nghiệm thực tế, cách thức bồi dưỡng nhân tài cũng cao hơn một bậc. Trong một thời gian rất dài, giám sinh của triều Tống chỉ là người không để ý tới thực tế, chỉ suốt ngày đọc sách Thánh hiền, miệng nói những lời sáo rỗng, nước sắp mất mà chỉ có thể giơ mắt ra nhìn.



Trên thực tế sự cường thịnh của bản triều, sự phồn vinh của Đại Minh, cũng gắn với giai đoạn quốc giám thực hiện tốt chế độ giáo dục này.



Nhưng sau biến Thổ Mộc Bảo, quốc lực bản triều suy yếu, tài chính quốc gia xuất hiện nguy cơ, cho nên đành thực hiện bán thân phận giám sinh cho nhà giàu, gọi là lệ giám... Chính là đại hộ dùng tiền mua tư cách giám sinh, dẫn đến số sinh viên quốc giám tăng mạnh, nhưng chất lượng lại giảm xuống thê thảm, rất nhiều giám sinh mất đến hàng chục năm cũng không hoàn thành bài học; bên cạnh đó triều đình cũng không có cách nào gánh vác được phí dạy học ngày càng cao, cho nên yêu cầu quốc giám giảm tiêu chuẩn tốt nghiệp, rút ngắn thời gian giám sinh ở quốc giám. Vì để tiết kiệm tiền, thậm chí còn phải để cho giám sinh về nhà đọc sách, cho nên chất lượng dạy học không thể nào nhắc đến.



Kết quả giám sinh ngày càng chán nản, thậm chí việc tộc đệ đại thế gia mượn người thực tập thay mình đã trở nên phổ biến, khảo hạch giờ cũng chỉ là hình thức, điều này khiến mọi người không thể nào tưởng tượng nổi, không như những năm cuối thời Thái tổ, đại thần trong triều đều có xuất thân từ giám sinh mà ra.



Nhưng Thẩm Mặc từng nhiều lần đảm nhiệm chức phó hiệu trưởng quốc giám, cho nên hiểu rất rõ mọi chuyện về quốc giám. Nguyên nhân của nó càng biết càng đau lòng, cho nên ý nghĩ cải cách quốc giám, khôi phục lại hào quang năm xưa, Thẩm Mặc đã nung nấu trong lòng nhiều năm qua. Năm xưa khi còn đảm nhiệm Ti nghiệp, y đã cùng Tế tửu Cao Củng, Ti nghiệp Trương Cư Chính cùng nhau thảo luận qua vấn đề này. Hai người đều cho rằng, ý nghĩ của y là hoàn toàn đúng đắn, là cần thiết, cũng có khả năng để thực hiện... Trước tiên điều này đã được tổ tông áp dụng, cho nên chỉ cần là người nắm quyền là có thể mạnh mẽ tiến hành, thì sẽ không ai dám công khai phản đối, chỉ cần trụ được một khoảng thời gian, chờ tới khi các giám sinh có thành tựu, thì sẽ thành tiêu chuẩn không thể thay đổi. Thứ nữa là số quan lại của bản triều, có thể nói các triều đại chỉ có thiếu, chứ chưa từng tồn tại việc thừa quan viên, thậm chí mỗi một nha môn, mỗi một phủ huyện ở địa phương, đều có hiện tượng thiếu quan viên trầm trọng, nếu như muốn nâng cao năng lực hành chính của triều đình, thì phải tăng số quan lại... Mà chuyện này từ trước đến nay giới quan lại cũng không hề phản đối... Cho nên không cần tăng số lượng chức quan, thì cũng có đủ vị trí cho giám sinh ưu tú làm, điều này cũng không quá động chạm tới lợi ích của đội ngũ tiến sĩ, cho nên việc này có thể làm.



Để có thể tiến hành thì trước tiên cần phải có ba điều kiện: Một là phải nắm giữ quyền lực, đây là điểm mấu chốt; hai là, muốn hoàn thành cải cách, thì ít nhất phải đợi sau khi lớp giám sinh thứ nhất học tập xong ra làm quan, lúc đó mới có thể tiến hành được; ba là phải loại bỏ lệ giám, thực ra điều này không chỉ ba người biết, mà trong triều cũng hiểu, nếu muốn đề cao chất lượng và địa vị của giám sinh, thì trước tiên phải loại bỏ lệ giám ra khỏi quốc giám.



Đối với các đại thế gia trên hoa thuyền mà nói, thì bọn họ hứng thú với quốc giám là vì đặc quyền của "Mãnh" hiệu, vì muốn tăng thêm cơ hội cho tộc đệ ở trường thi Giang Nam mà thôi.



Nhưng với những thương nhân bình thường, trung tiểu phú hộ, đơn giản chỉ muốn có được công danh, tăng thêm địa vị. Nhưng với thực lực của bọn họ, nếu không làm thế thì biết làm cách nào đây?



Hoa thuyền cập bờ, Thẩm Mặc khéo léo từ chối lời mời tới chốn ôn nhu của bọn họ, nhìn thấy mọi người hoặc là ngồi kiệu, hoặc là lên hoa thuyền, đều đi tới nơi ỷ hồng ôi thúy. Y không khỏi lắc đầu, thầm nghĩ thân phận này thực sự là một gông xiềng nặng nề, nếu có kiếp sau nhất định phải làm người phú quý rảnh rỗi.



Cảm khái xong y lên xe ngụa quay về công quán ngủ. Còn về phần có ngủ được không thì cũng không cho người ngoài biết.



-oOo-



Sự việc lần này xong xuôi, tâm tình Thẩm Mặc cũng thoải mái lại, ngày hôm sau lười nhác ngủ tận tới lúc mặt trời lên cao ba cây sào mới dậy.



Sau khi dậy rửa mặt chải đầu, mặc cẩm bào ngồi ở cửa sổ, hưởng ánh nắng ấm áp trong nhà thủy tạ, ăn chút điểm tâm... Ngồi trong thủy tạ vừa ăn vừa ngắm cảnh, vừa tiện tay lật xem [Sĩ lâm báo], nhân sinh hưởng thụ có lẽ cũng chỉ thế này, ở Bắc Kinh chắc không bao giờ có được... Bình thường công vụ bận rộn, khó có được thời gian nghỉ ngơi, lại phải làm gương cho kẻ khác, sao có thể lười nhác an nhàn thế này?



Nói tới [Sĩ lâm báo], trong lòng y không khỏi đắc ý một phen, báo chí ra định kỳ đầu tiên thế giới là ở Trung Quốc, còn sớm hơn Châu Âu đến bốn mươi năm.



Thật ra báo chí đã có từ thời Đường, nhưng mãi tới khi Thẩm Mặc xuất hiện thì cũng chỉ có dạng nội san gì đó, chỉ cho quan viên đại hộ xem, thị dân bình thường không có cơ hội đọc... Thứ nhất không có điều kiện in ấn quy mô, thứ hai bách tính cũng không có nhu cầu này, thứ ba, thánh nhân đều nói, ngu dân mới tốt cho quan, cho nên mới không có báo chí cho thị dân bình thường.



Nhưng tới bản triều, kỹ thuật in ấn đã phát triển, chi phí cũng giảm mạnh. Hơn nữa thị dân của bản triều đã có chút văn hóa, đã có nhu cầu về tri thức... Các loại tiểu thuyết đã thịnh hành, nếu như lại còn xuất hiện một loại báo chí đáp ứng nhu cầu hàng ngày của thị dân, thì sẽ rất được hoan nghênh. Quan lại cũng có thể thông qua báo chí mà nâng sức ảnh hưởng của mình.



Vì lẽ đó năm ba mươi bảy Gia Tĩnh, lúc Thẩm Mặc còn đang ở Tô Châu, đã bày cho hiệp hội thương nghiệp Tô Châu bỏ vốn thiết lập báo chí dân gian.



Cổ Nhuận Đông mặc dù không tin thứ báo chí này có tác dụng gì, nhưng vì cảm kích Thẩm Mặc cho nên mới làm việc này. Mùa thu năm đó đã khởi đầu tòa soạn báo Tô Châu, phái người tới Vu Hồ mua giấy tốt, chọn loại máy móc in ấn tiên tiến, còn mượn công nhân in ấn lành nghề ở Kim Lăng thư cục, bắt đầu tiến hành xuất bản.



Nội dung thì có một số tin tức chính trị quan trọng được chuyển từ công báo xuống. Ngoài ra để nâng cao sức hấp dẫn của báo chí, tại kỳ đầu tiên được xuất bản, Cổ Nhuận Đông cho dán bố cáo các nơi ở Tô Châu, nói [Tô Châu báo] ra đời, hoanh nghênh các đóng góp, nếu được chọn thì mỗi chữ sẽ được một lượng bạc.



Khái niệm nhuận bút lúc này vẫn chưa có, người đọc sách được một chút phí nhuận bút cũng không thể thể hiện giá trị của mình. Nhưng Cổ Nhuận Đông lại tuyên bố, mỗi chữ được trả một lượng bạc, mặc dù đã nói rõ chỉ là mừng số đầu tiên xuất bản, nhưng quả thật đây là cái giá trên trời.



Kết quả trong vòng mười ngày, đã nhận được hơn ba vạn bản thảo... Điều này không có nghĩa là có ba vạn người đóng góp, thật ra có nhiều người vì để tăng cơ hội được chọn, nên đã đóng góp nhiều hơn một phần. Có điều chỉ cần như thế cũng đã thể hiện chính sách dùng nhuận bút đã có hiệu quả, tạo nên tiếng vang lớn.



Đến khi báo xuất bản, liền được tất cả các thị dân tranh nhau mua hết, sau đó dù tăng số lượng xuất bản đến mấy lần, nhưng vẫn không đáp ứng được nhu cầu của bách tính. Để thỏa mãn nhu cầu của các huyện, châu phủ lân cận, sau bảy lần trì hoãn, đã phát hành đủ ba mươi vạn bản... Không tính tiền vốn, tiền lời cũng đã thu gần bằng tiền bỏ ra ban đầu. Nên biết rằng kỳ đầu tiên, ngoại trừ cổ đông Sở Giao dịch chứng khoán, Sở đấu giá, thì không có một thương nghiệp nào quảng cáo, mà theo Thẩm đại nhân, quảng cáo lại là nguồn thu chủ yếu của tờ báo... Tình hình thế này thì số tiền kiếm được sẽ còn nhiều hơn nữa.



Theo kiến nghị của y, mỗi tờ báo đều có tám trang báo, trang đầu là giảng giái thánh dụ, trang hai là tin tức quan trọng trong triều, thứ ba là tin địa phương, thứ tư là tin trong, ngoài tỉnh, thứ năm là tin thế giới bên ngoài, thứ sáu là bảo tồn văn hóa, thứ bảy là tiểu thuyết, thứ tám là các chuyên đề. Về cơ bản thì đã thỏa mãn nhu cầu của hầu hết thị dân, nhờ đó Thẩm Mặc có thể giới thiệu về thế giới, từ từ mở ra luồng tư tưởng mới.



Sự tình sau này thì như nước chảy thành sông, trong lịch sử chưa bao giờ có thứ gì truyền bá nhanh và ảnh hưởng lớn như báo chí cả. Trong một thời gian dài, báo chí đã trở thành đích đề tài mà toàn Tô Châu nghị luận, tất cả mọi câu chuyện đều xoay quanh báo chí. Thời kỳ này phong cách viết văn lấy ngắn gọn làm tiêu chuẩn, nên những tác giả có bài đăng trên báo, chỉ cần có khoảng hơn hai trăm chữ, cũng đã có thể có được trên dưới một trăm lượng bạc, cũng đủ để bọn họ vui mừng.



Nhưng việc khiến bọn họ thỏa mãn chính là văn chương bọn họ viết ra được mọi người đọc, cả tỉnh biết tiếng, điều này ngay cả những sĩ tử thi đậu cũng không có vinh dự này, ở Tô Châu, từ phố lớn ngõ nhỏ, trên bến dưới thuyền, đều có thể thấy không ít người giơ tờ báo trước mặt, đọc đi đọc lại một đoạn văn chương, rồi chờ người khác hỏi: Đây là văn do ai viết?



Người đó sẽ rất áy náy đáp:

- Không dám giấu, chính là kẻ hèn này viết...

Khiến người khác hận không thể ném người này xuống sông.



Người đọc sách khác tuy ngoài mặt bình thường, nhưng trong lòng đương nhiên sẽ có đố kỵ, sẽ về nhà vò đầu bứt ta cố viết văn chương, thề lần tới sẽ được chọn đăng trên báo: Hừ, lão tử cũng muốn cầm tờ báo đi khắp thành Tô Châu.



Sau này tuy tiền nhuận bút giảm còn một phần mười, nhưng cũng không ảnh hưởng tới quyết tâm đóng góp của kẻ sĩ. [ Tô Châu báo] càng ngày càng lớn mạnh, ảnh hưởng khắp Giang Chiết Đông Nam, làm gương cho các nơi khác noi theo.



-oOo-



Sau mấy năm, mỗi tỉnh Đông Nam hầu như đều có vài tờ báo. Cùng là báo nhưng lại khác nhau về trình độ, có thể chia báo làm ba loại, thứ nhất là đại báo có tin tức của mình, thứ hai là bán nguyên, có một nửa của mình một nửa sao chép của đại báo, còn thứ ba là tiểu báo chỉ đi sao chép của các tờ báo khác. Nhưng vì mục đích kiếm tiền, cho nên cũng không tiện ngăn cấm.



Trong tay Thẩm Mặc là tờ [Sĩ Lâm báo], là một trong ba tờ báo của Nam Kinh, hai tờ còn lại là [Kim Lăng báo] và [Tần Hoài báo], tập trung nói về văn hóa con người Nam Kinh, tin tức đương nhiên không thể đi sao chép, thuộc về loại đại báo, chỉ là trọng tâm mỗi báo một khác... Như [Kim Lăng báo] chủ yếu nói về các hoạt động của triều đình, bản tin chính trị và sự việc dân sinh hàng ngày, vì là đại báo cho nên số lượng cũng lớn; còn [Tần Hoài báo] thì chỉ có thơ từ ca phú, phong hoa tuyết nguyệt tuy số lượng không bằng loại trước, nhưng cũng rất khả quan.



Số lượng ít hơn là [Sĩ Lâm báo], mỗi kỳ có năm vạn bản, nhiều lắm cũng chỉ bán được một nửa, lợi nhuận quảng cáo cũng ít, thua lỗ cũng nhiều. Nhưng tờ báo này lại là tờ báo mà Thẩm Mặc coi trọng, y bằng các cách thu hút tài trợ cho tờ báo này, cho nên cũng không đến nỗi quá bi đát mà phải đóng cửa.



Bởi vì tờ báo này chính là dành cho sĩ lâm, nội dung chủ yếu về chính trị, tư tưởng, học thuật, quốc gia đại sự, là cách chủ yếu để nâng cao tư tưởng cho sĩ lâm dần dần.



Lấy tin mà báo ngày hôm nay đưa, bài biện luận nổi tiếng của Tam công hòe năm ngoái ở Bắc Kinh cũng ít có người nói đến, nhưng khi Thẩm Mặc đưa lên một kỳ báo trước đó, thì nhận được chín bài thảo luận về quan hệ "Quân và quốc", có thái độ thế này, có ý kiến thế kia, tranh luận kịch liệt kéo dài.



Y còn đọc thấy hai bài thảo luận về việc dạy học của y ở Bắc Kinh, khiến cho Thẩm Mặc thấy cao hứng chính là cả hai bài đều rất ủng hộ quan điểm của y, cho rằng muốn học thì phải hành, lấy thực tiễn bổ trợ cho lý thuyết... Không biết đây có phải là có người cố tình đăng lên để cho y vui lòng hay không. Cũng chỉ có người đa nghi như y mới nghĩ như vậy, nếu không phải thì thật tội cho người viết.



Y vừa đọc báo vừa tủm tỉm cười, đến khi y đọc tới trang thứ tư thì con ngươi thoáng chốc co rút lại, cả người đờ ra, miệng há hốc không ngậm lại được...



Chỉ thấy bài văn kia đề là "Quan Tây Tần [Thập nhị biểu] hữu cảm".